104
eeuwigheid in de tijden gevallen, geheimzinnige verborgenheden des vaderlands van verre in de ballingschap, met een glimp gezien. Door geloof, hoop en liefde verrukt, gaan zij van de haardstede naar het altaar, van het altaar naar de haardstede; zij brengen aan hunne moeder den zegen Gods, zoo als zij aan God de hulde der moeder bragten….”
Dit schitterend gedeelte der redevoering bragt eenen indruk te weeg, dien wij niet zullen trachten te beschrijven. En het is die zondag, welke de valsche vrienden des volks zouden willen doen verdwijnen! Het is die feestdag, welken zij zouden willen vernietigen!… In de groote industrie-centrums van Frankrijk wordt die rust schier algemeen miskend; in de straten rollen zware wagens, kraken de assen, stijgen stofwolken op en verbergen de zon van den goeden God en dit op den dag aan Zijne dienst toegewijd.
Neen, wij willen de vrijheid niet belemmeren, evenmin als wij de belangen des werkmans en de noodwendigheid der nijverheid willen krenken; maar slaat het oog op Engeland en de Vereenigde-Staten en vergelijkt! Heerlijk schildert de redenaar Londen in al zijne stoffelijke grootheid en magt, in al zijne beweging — een golvende vloed van menschen en voertuigen in de straten…. „Dan brak er een dag aan zoo als in mijne kindschheid; een dag zoo als het openbaar leven mij er geen meer toont in Frankrijk; kortom een dag, die niet meer gelijk was aan de andere dagen…. Geene gedruischmakende wagens, geene woelige menigte meer; het reusachtige werktuig, dat den dag te voren nog gromde en donderde, stond plotseling stil, alsof het een vizioen Gods gehad hadde. De groote beweging der Engelsche nijverheid zweeg; ik zag mets meer in de straten dan huisgenoten, welke ingetogen en opgeruimd naar het huis des gebeds gingen; ik hoorde niets meer dan de zoete harmonie der Protestantsche klokken, die zich herinnerden Katholiek geweest te zijnen het oogenblik afwachten dit andermaal te worden.”
Maar, zegt men, Engeland is eene aristocratische en feodale staat; zijne zondagsrust is een overblijfsel der middeleeuwen, dat al spoedig onder de werking van den hedendaagschen geest zal verdwijnen! En wat is dan de republiek der Vereenigde-Staten? Kan ook op dezen dat gezegde worden toegepast? Voorzeker neen. Welnu, in de Vereenigde-Staten wordt de zondagsrust, even als in Engeland geeërbiedigd. Hoe jammer dat de voortreffelijke redenaar, te dezer gelegenheid, ook Nederland niet heeft genoemd!
Zullen wij nog verder over het kongres uitweiden en elken redenaar stap voor stap volgen? Het zou schier onmogelijk zijn. Ook de sectiën, waar zooveel verschillende vraagstukken besproken, zooveel onderscheidene zaken behandeld werden, zullen wij niet binnendringen, daar wij, het officieël verslag nog niet verschenen zijnde, welligt als in een labyrinth zouden omdwalen. Besluiten wij dan met eenige woorden de beschrijving van het in zoo vele opzigten merkwaardige kongres.
Een prachtig feest in den Botanischen tuin van Mechelen, bestaande in de uitvoering van het oratorium het laatste oordeel van den Gentschen Conponist van den Eeden, dat algemeenen bijval genoot, en eenige andere muziekstukken van kerkelijken aard; met een kernachtige redevoering van Pater Hyacinthe in de St. Romboutskerk werd het kongres gesloten; daarna had nog een feestmaal plaats, waaraan ruim drie honderd leden met den Aartsbisschop van Mechelen deelnamen.
„Keert in uwe huisgezinnen terug”, zeide Pater Hyacinthe in de St. Rombout, „en bidt!” en de heer Dumortier sprak op het banket: „keert in uwe huisgezinnen terug en strijdt! 't Is alleen door den strijd, door de worsteling, dat gij zult overwinnen; onthoudt wel dat de vijand, dien gij te bestrijden hebt, alleen hij is, die de Kerk en de vrijheid aanrandt.”
ALLERLEI.
MINERAAL BRONNEN verschillen van de gewone door haar min of meer groot gehalte aan zouten, velen bovendien nog door een hoogeren warmtegraad. De koude mineraalbronnen worden krenen, de warme en laauwe thermen en chliaren genoemd. Het mineraal-water heeft zijne zouten te danken aan het uitloogen van onderaardsche zoutlagen. Den warmtegraad ontvangen de bronnen door de snelle opwelling van het water uit de diepte der aarde, alwaar deze een hoogen graad van warmte heeft. De mineraalbronnen kunnen als volgt verdeeld worden. 1°. De indifferente heilbronnen of ahratopegen, aan zouten arme en warme akratopegen zijn Gastein, Teplitz, Plombières, Matlock, enz. 2°. De keukenzoutbronnen bevattende chloor-natrium (keukenzout); warme zijn Wiesbaden en Baden-Baden, koude Kissingcn, Homburg en Soden. Soolen noemt men aan keukenzout rijke bronnen als Ischl, Reichenhall, Wittekind. 3°. De jodium- en bromiunhoudende bronnen als te Adelheids, Krankenheil, Kreuznach, Hall (Oostenrijk), Elmen. 4°. De Zuurlingen die een sterk gehalte koolzuur met, bovendien gewoonlijk koolzuren natron of keukenzout bevatten: Selter, Gleichenberg, Bilin, Fachingen, Vichy (met zeer veel dubbel koolzuren natron), Ems. 5°. De bitterbronnen als te Seidschütz, Seidlitz, Pullna houden vooral zwavelzure magnesia (bitterzout). 6°. De Glauberzoutbronnen houden veel zwavelzuren natron (Glauberzout) als Mariënbad, Karlsbad. 7°. De zwavel- of zwavelwaterstofbronnen houden zwavelstof; warme zijn te Aken, Baden bij Weenen en Baden in Zwitserland; koude in Neundorf, Eilsen, Weilbach. 8°. De ijzerbronnen houden veel dubbelkoolzure ijzeroxydule als te Pyrmont, Drieburg, Spa, Steven; men heeft nog ijzer-zout en ijzer-zuurlingbronnen. Het doel, waartoe men de mineraalwateren gebruikt, is veelvuldig, als tot baden, drinken, inademen enz.; er is bijna geene ziekte waartoe dit of dat water niet gebruikt wordt. De Balneologie is de medicinische wetenschap der baden. Sedert 1820 heeft men begonnen het mineraal water door kunst na te maken, en men heeft het met behulp der scheikunde zoover gebragt, dat het kunst-mineraal water dezelfde eigenschappen bezit als het natuurlijke. Het nevenstaande is eene afbeelding van een toestel tot het maken van mineraal water. Dit toestel vereenigt in zich vele voordeelen, het is tevens een zoogenaamd pomp- en een zelfontwikkelend toestel.
De Saturateur (regts van den gazometer) wordt met de ingrediënten (de zouten) gevuld; de daaruit, ontwikkelende gassen stijgen in de waschvaten en van daar worden zij naar den gazometer geleid. Uit deze voert een guta-perchabuis de gas naar de globe of den bol. Het in een reservoir zich bevindende water kan nu door het gas bezwangerd worden en is alsdan het, verlangde kunst-mineraal water, dat door doelmatig ingerigte kranen in de siphons of andere flesschen met kracht ingeperst wordt. Op de heilzame geneeskracht der minerale wateren, zoo als eau de Vichy, eau gazeuse, Fachingen, Geilnau, Schwalbach, Staalwater, Selters enz. komen wij welligt eens terug.
Toestel tot bereiding van kunst-mineraalwater.
⁂
BEREIDING VAN GOUD-INKT OM TE SCHRIJVEN. Hiertoe wrijve men bladgoud met witten honig zoo fijn mogelijk. Men doe deze pap in een wijd glas en verdunne ze met water: de honig lost zich in het water op en het goud valt op den bodem neêr. Het honigwater giete men nu af en wassche het goudpoeder zoo zuiver mogelijk, om den honig te verwijderen. Het drooge goudpoeder is een glanzend stof, dat, met een weinig gomwater aangemaakt, even als inkt tot schrijven gebruikt kan worden. Om het goudschrift vervolgens glans te geven, wrijve men het met een wolfstand.
⁂
PLATINA-SPIEGELS. Spiegels met zilverbedekking zijn veel schooner dan die met kwikzilver; de vervaardiging van deze is bovendien schadelijk voor de gezondheid der arbeiders. De platina-spiegel munt echter uit in duurzaamheid en goedkoopte. Tot nu toe werd het platina slechts als versiering op porselein gebruikt. Het spiegelend metaalvlak ligt bij dit nieuwe artikel vrij op het glas, even als bij het porcelein. Het inbranden gaat zeer gemakkelijk, chloor-platina, met lavendel-olie te zamen gewreven, wordt met een penseel op het glasblad gebragt en na drooging in een moffel gebrand, en hiermede is de spiegel gereed. Glazen, die door kleine gebreken niet voor gewone spiegels kunnen gebruikt worden, kunnen voor platina-spiegels dienen mits de glazen aan ééne zijde geslepen en gepolijst zijn. De keerzijde mag oneffen en niet evenwijdig met het andere vlak zijn. Behalve de spiegelende werking bezit de dunne platina-laag nog de eigenschap, dat zij tegen het licht gehouden transparant is, zoodat men daardoor zien kan zonder zelf gezien te worden.
⁂
DE DRIJVENDE BATTERIJ, waarvan wij op pag. 89 eene afbeelding geven is eene Amerikaansche uitvinding, die door Engeland spoedig is overgenomen; het is een rond schip met 3 Eng. voet dikke eikenhouten wanden, bekleed met ijzeren platen van 15 Ned. duim, op gelijken afstand van elkander steken een aantal kanonnen hunnen mond door den wand; zij schieten kogels van 460 pond en doen onberekenbaar nadeel, daar zij tegelijker tijd naar alle zijden hunne moordtuigen slingeren; zij zijn voornamelijk vervaardigd voor de verdediging der kusten en ondergaan ook volgens deze nu en dan eenige wijziging. De batterij bij Spithead is 218 Eng. voeten in middellijn en ontvangt eene draaijende beweging door eene hydraulische machine, die aangebragt is onder den mast; deze, de spil der machine, kan gemakkelijk door 2 of 3 machinisten in beweging worden gebragt.
Door het draaijen der batterij is zij voor den vijand bijzonder gevaarlijk, vooral wanneer zij dien aan eene zijde heeft; de draaijende beweging namelijk brengt achter elkander ieder kanon voor den vijand en tegelijk hebben de kanonniers, die bij de stukken geplaatst zijn, ruimschoots tijd ze te laden.
Men heeft de zwaarte van de batterij bij Spithead berekend en bevonden, dat zij een gewigt bereikte van 90000 centenaars; ook weet men van de mast van het pantserschip „Royal Sovereign” dat zij 2600 centenaars weegt.
