vriendin van Anna's moeder, geen vrienden of kennissen over onze drempel. Bedelbrieven en circulaires vormden met de aanslagbiljetten van de belastingen de enige band tussen ons en de maatschappij.
Een paar keren hadden de van Swamelens ons gevraagd, afwisselend op een groot deftig diner, of zogenaamd familjaar met minstens zes vreemden. Een paar malen hadden wij hen teruggevraagd, altijd alleen, omdat er bij ons niemand aan huis kwam.
Door deze uitgangen waren we noch vertrouwelijk geworden, noch binnengeleid in een kring. Nooit heb ik bij mijn zwager durven aanschellen zonder genodigd te zijn, of een antwoord klaar te hebben op zijn vaste vraag: „wat is er van je dienst," en wat zijn vrienden aangaat, met wie wij kennis hadden gemaakt, in de straten groetten wij elkaar, maar daar bleef 't bij.
In den beginne was ik wel eens tussen vier en zes uur op de Witte verschenen. Van Swamelen verenigde daar dagelijks een tiental vrienden om zich heen. De moed, om uit eigen beweging aan dat tafeltje plaats te nemen, heeft me echter altoos ontbroken en een toenadering van de andere kant heb ik nooit bespeurd. Na een poos om een biljart rondgedraaid, of achter een paar geïllustreerde weekbladen mijn verlegenheid verborgen te hebben, moest ik telkens onverrichterzake weer heengaan: een zwellende wrok in 't hart tegen al die onverschillige, aanmatigende, maatschappelijke mensen.
Dus bleef ik maar liever thuis, leerde het nieuws kennen uit mijn courant en zocht in wandelen en naar-de-comedie-gaan mijn vergoeding. Ik voorzag wel, dat Anna zich eens over deze zeldzame afzondering zou beklagen; maar wat kon ik er in 's hemelsnaam aan doen?
't Is waar, van Swamelen had me een paar baantjes aangeboden, waardoor ik met velerlei mensen in aanraking zou zijn gekomen, en ik... had er voor bedankt. Had hij echter niet iets meer kunnen doen dan eenvoudig zeggen: „dit of dat komt open; als je daar lust in hebt, raad ik je aan eens met deze of gene te gaan spreken"?
