Pagina:Stijl vol 04 nr 09 p 129-136.djvu/5

Deze pagina is proefgelezen

duurt, 2o zoo geconstrueerd zijn dat de toon plotseling afgebroken wordt. Dan zal de gewaarwording die ons als voortdurend vibreeren en natonen voorkomt ophouden ons golving, ronding te beelden.
Ook sommige „bruiteurs“ onderbreken eenigszins de klankvoortschrijding maar zij blijven in de „herhaling“. Velen zijn zelfs geconstrueerd op de wijze den oude instrumenten. Luigi Russolo zegt: „on peut avec mes bruiteurs exécuter des mélodies diatoniques et chromatiques dans tous les tons possibles de la gamme et dans tous les rythmes“. Zoo is het oude niet vernietigd: en dit wordt door „het“ nieuwe geëischt.
„Het“ nieuwe eischt elkander opheffende tegenstelling. Deze houdt vernietiging der herhaling in. De oude muziek beeldt echter tegenstelling-als-herhaling. De tegenstellingen doet zij terugkeeren als het gelijksoortige-op-andere-wijze. Ook tracht zij tegenstelling uit te drukken door „niet“ te beelden (de z. g. „rust“ der oude muziek). Deze „rust“ zal in „het“ nieuwe niet kunnen bestaan. Zij is de „leegte“ welke de hoorder aanstonds met zijn individualiteit vult. Ook door ’t gebruik van deze rust o. a. komt een Schönberg, ondanks het vele nieuwe dat hij in de muziek bracht, niet aan „het“ nieuwe toe (z. klavierstukken).
Het nieuwe eischt dat steedsgebeeld“ wordt, zonder de verslappingder tijd“ — in muziek, van deruimte“ in schilderkunst. Zoo alleen kan het „een“ door het „ander“ vernietigd worden, en daarmede het domineerend individueele.
Elkander opheffende tegenstelling heeft als principieele eisch het vormen van een elkander — opheffende tweeheid: evenwaardig (d. i. in dezelfde mate verstrakt) maar niet gelijksoortig. De nieuwe muziek kan deze tweeheid vinden in klank (toon) en geluid (niet-toon) — beide tot bepaaldheid gesteld.

Niet alleen het beeldingsmiddel, maar ook de compositie moet in „het“ nieuwe zoo ver mogelijk verinnerlijkt (zie boven) worden. Deze te verinnerlijken,

133