|
HIERONYMUS BOSCH.
Men schrijft ons uit Amsterdam:
In één der zalen van den kunsthandel der firma J. Goudstikker heeft gisterenavond dr. Ludwig Baldasz, custos van het Museum te Weenen over Hieronymus Bosch en de oud-Hollandsche schilderkunst gesproken.
Dr. Baldasz rekent Hieronymus Bosch tot de Noord-Nederlandsche schilders, niet omdat hij te ’s-Hertogenbosch geboren is, want deze plaats ligt even ver van Haarlem als van Antwerpen, maar omdat hij door zijn wezen en door zijn groote verscheidenheid van uitbeelding moeilijk tot de Zuid-Nederlanders kan worden gerekend.
Hetgeen hem kenmerkt zijn allereerst de allegorische stukken, de helsche voorstellingen en de diableries.
Men behoeft hiervoor slechts den door hem vervaardigden Kruisdragenden Christus, welke in het Escorial is ondergebracht, nader te beschouwen, met de rondom den als mensch gekarakteriseerden Jezus aangebrachte personen met de haatdragende gelaatstrekken vol uitdrukking. De schilder streeft hierbij steeds er naar het innerlijke naar voren te brengen door het geven van een uitbeelding van het gemeenzame lijden. Het beste is hij in zijn bijbelsche stukken, waarin hij iets vertellen kan. Daarnaast treffen we werken aan van geheel anderen aard, waaruit een groote verbeeldingskracht spreekt.
Een eenzame is Hieronymus Bosch in de oud-Nederlandsche schilderkunst. Hij blijft onaangetast door de heerschende tijdsstroomingen. Voorgangers zijn moeilijk aan te wijzen, al is een zekere verwantschap met den anonymen schilder, die gewoonlijk aangeduid wordt met den naam van den Meester der Virgo inter Virgenes aan te wijzen. Maar ondanks verschillende overeenkomsten is Hieronymus Bosch veel meer een prediker; hij wil onderrichten en legt zich in het bijzonder toe op de physionomie van zijn karakters. Eigenlijke leerlingen heeft hij niet gehad, maar wel kan men navolgers noemen als Pieter Brueghel de Oude. Nooit zal men Hieronymus Bosch den representant van de Hollandsche schilderkunst in een bepaald tijdperk kunnen noemen door zijn bijzondere plaats welke hij hier inneemt.
De lezing werd door lichtbeelden verduidelijkt.
|
