|
[fol. 216v]
Nederlandtsche Schilders,
[...]
T'leven van Ieronimus Bos.
Veelderley en vreemt zijn de geneyghtheyden / handelingen en wercken der Schilders: en yeder is beter Meester gheworden in t'ghene, daer de Natuere hem door lust toe heeft ghetrocken / en aengheleyt. Wie sal verhalen al de wonderlijcke oft seldsaem versieringhen / die Ieronimus Bos in't hooft heeft ghehadt / en met den Pinceel uytghedruckt / van ghespoock en ghedrochten der Hellen / dickwils niet alsoo vriendlijck als grouwlijck aen te sien. Hy is gheboren gheweest tot s'Hertoghen Bosch: maer hebbe geenen tijdt van zijn leven oft sterven connen vernemen/ dan dat hy al heel vroegh is geweest. Hy was nochtans in zijn draperinghen oft lakenen ghenoech afghescheyden van de oude moderne wijse/ van dat menighvuldigh kroken en vouwen. Hy hadde een vaste en seer veerdighe en aerdighe handelinghe / doende veel zijn dinghen ten eersten op/ het welck nochtans sonder veranderen seer schoon blijft. Hy hadde oock als meer ander oude Meesters de maniere/ zijn dinghen te teeckenen en trecken op het wit der Penneelen / en daer over een doorschijnigh carnatiachtigh primuersel te legghen / en liet oock dickwils de gronden mede wercken. Daer zijn t'Amsterdam eenige van zijn stucken. In een plaets heb ick van hem ghesien een vluchtinghe van Egypten/daer Ioseph voor aen eenen Boer den wegh vraeght/en Maria op den Esel sit: in't verschieten is een vreemde roots/ waer wonder te beschicken is / wesende als een Herberghe: daer comen oock eenighe vreemde bootsen/die om gelt eenen grooten Beer doen dansen/en is alles wonder seldtsaem en cluchtigh om sien. Noch is van hem op de Wael een Helle/daer de oude Vaders verlost worden/ en Iudas die oock mede meent uyt trecken / wort met een strick opghetrocken en ghehanghen: t'is wonder wat daer al te sien is van oubolligh ghespoock: oock hoe aerdigh en natuerlijck hy was/van vlammen/branden/roocken en smoocken. Noch is van hem t'Amsterdam eenen Cruys-dragher / daer hy meer staticheyt/als wel zijn ghewoonte was/in heeft ghebruyckt. Te Haerlem ten huyse van Const-liefdighen Ioan Dietring, heb ick ghesien van hem verscheyden dinghen/deuren met eenighe heylighen: onder ander / daer eenighen Sanct Monick wesende/met verscheyden Ketters disputerende/doet alle hun Boecken met oock den zijnen legghen op het vyer/en wiens Boeck niet verbrande/ die soude recht hebben / en des Sancts Boeck vlieght uyt het vyer/dat seer aerdigh gheschildert was/alsoo wel het branden des vyers/ als de roockende houten verbrandt en met de asschen becleedt wesende: den Sanct met zijnen gheselle seer statigh siende/ en d'ander bootsighe vreemde tronien hebbende. Elder is eenigh mirakel/daer eenen Coningh en ander ghevallen seer schricklijck sien:en de tronien/hayren en baerden/hebben met cleen moeyte eenen grooten welstandighen aerdt. Tot s'Hertoghen Bosch in de Kercken / zijn noch van zijn wercken/als in meer ander plaetsen: oock in Spaengien in't Escurial/dingen die daer in grooter weerden worden gehouden. Tot hem spreeckt in zijn veersen Lampsonius, op dese meeninghe:
- Ieroon Bos, wat beduydt u soo verschrickt ghesicht,
En aenschijn alsoo bleeck, het schijnt oft even dicht
[fol. 217r]
Fol.217.
- Ghy al het helsch ghespoock saeght vlieghen om u ooren.
Ick acht dat al ontdaen u zijn de diepste chooren
Gheweest van Pluto ghier, en d'helsche wonsten wijt
V open zijn ghedaen, dat ghy soo constigh zijt,
Om met u rechter handt gheschildert uyt te stellen,
Al wat in hem begrijpt den diepsten schoot der Hellen.
Daer is noch gheweest eenen Lodewijck Ians van den Bos / gheboren tot Shertoghen Bosch / die seer fraey was van Fruyten en ghebloemt / die hy t'somtijt maeckte als staende in een glas met water/en gebruyckter grooten tijt/ghedult/ en suyverheyt in/dat alles scheen natuerlijck te wesen : makende oock op de Bloemkens en Cruydekens den Hemelschen dauw : daer beneffens oock eenighe Beestgens/ Vijfwouters/ Vlieghskens/en derghelijcke/gelijck men zijn dingen hier en daer by den liefhebbers mach sien. Hy was oock fraey van beelden/als te sien is by Const-liefdigen Melchior Wijntgis te Middelborgh/daer van zijner handt is eenen seer schoonen Ieronimus, vier groote ronden/soo branden/ Fruyten/als Bloem-potten/ en ander stucxkens/seer wel en suyver ghedaen. Oock is by Iaques Razet van hem een glas met bloemen/seer aerdich gheschildert: en om dies wille ick niet veel anders van hem weet te schrijven/stel ick hem hier beneffen zijnen Landts man/oft gheboort-stadts genoot/op dat zijnen naem en lof onder den Schilders in gedacht blijve.
|
