Cats/Huis- en zede-lessen/Liefdes’s kasse zonder slot

LIEFDE’S KASSE ZONDER SLOT.

Of schoon de vruchten van den pijn
Soo hart gelijck als keyen zijn,
In voegen dat een handigh man
Daer uyt geen noten krijgen kan,
Al slaet hy daer om menighmael
Met yser of met vinnigh stael;
Nochtans, dit alles onverlet,
Soo ghy die voor den viere set,
En laetse daer een wijle staen,
Gewis de block sal open gaen;
Het vier dat heeft een wonder kracht,
Het maeckt oock harde quasten sacht,
Het koockt en stooft, het leyt en werckt,
Meer als het oogh van buyten merckt;
Maer let’er op: wy spreken hier;
Bysonder van het minne-vier.
     Ick heb wel eer een man gekent
Tot sparen uyter aert gewent,
Hy was soo boven maten vreck,
Hy at byna zijn eygen dreck,
Hy sloot het op al wat m’er at,
Maer boven al sijn ouden schat;
Al wat hy deelde, wat hy won,
En sagh schier noyt de gulde son,
En sagh geen stralen van de maen,
Maer moeste staêgh gesloten staen;
Geen vrient, of maeght, of schamel bloet,
En konde buygen sijn gemoet,
Dat hy van hem iet trecken sou
Voor hongers noot of strenge kou;
En of hem schoon een koorts bevanght,
Die hem tot aen de ziele pranght,
Hy lijt de steken van de pijn,
Hy wil geen vijsen medecijn,
Geen vuylen apotekers dranck,
Hy braeckt alleen maer van den stanck;
Dan, vrienden, daer en schort’et niet,
Maer gelt te geven is verdriet.
     ’t Geviel eens onder dit beslagh,
’t Geviel eens op een blijden dagh,
Dat onsen vreck soo verre quam,
Daer hem omvingh een snelle vlam,
Een felle strael, een innigh vier,
En ’t quam hem van een geestigh dier;
Dat was ’t dat hem in haest bekroop,
En sachjens in den boesem sloop.
     Siet daer terstont een vreemt beleyt,
Siet daer een selsaem onderscheyt,
Siet, eer het iemant dencken kan,
Jan Tayaert is een ander man:
De beurskens van sijn groote tas,
De laykens van sijn gansche kas,
Sijn hant, die eerst soo vinnigh sloot,
En noyt aen iemant gunst en boot,
Die gingen open al te mael;
Juyst soo gelijck een Sonne-strael
Een treurigh bloemken open treckt,
Dat met den rijm lagh overdeckt;
Hy biet, hy schenckt men weet niet hoe,
Hy geeft gelijck een Meysche koe,
Hy sent geduerigh aen de maeght
Al wat de jonckheyt wel behaeght:
Een schoone pluym, een Franse beurs,
En stoffe tot een onder-keurs,
En syde bloemen dier gekocht,
En stricken nae de kunst gewrocht,
En rieckend poeyer voor het haer,
Hantschoenen, meer als seven paer ,
Al uyt het weeligh Britten-lant,
De beste die men immer vant;
En dan noch dingen zonder end,
Die ons Parijs te koope sent;
Voor al oock fravheyt hier gemaeckt,
Die vry wel na den gelde smaeckt:
Ten eersten ketens menighfout
 Van dit en dat, van enckel gout,
Dan wayers met een gouden steel,
Dan schoone peerels om de keel,
Dan baggen, die aan alle kant
Sijn als geboort met diamant.
     Maer daer en blijft’et geensins by,
Daer koomt al meer uyt dit gevry;
De miltheyt gaet men weet niet waer.
Het krijght’er al een nieuwe jaer,
Een mart-stuck, of een kerremis,
Wat maer ontrent de vrijster is;
Men soeckt maer oorsaeck over al,
Hoe dat men eerlick geven sal.
     ’k En weet niet waer men desen man
Bequamer by gelijcken kan,
Als met de vrucht, dien harden quast,
Die aen de steyle pijnen wast;
Vermits die noyt eens open gaet,
Dan alsse by den viere staet,
     Niet dat een stramme beurs ontbindt
Als Venus, en haer dertel kint;
Want wie’er past op haer gebodt.
Die krijght een kasse sonder slot;
Maer boven al een oude vreck,
Die is hier uytermaten geck;
Want ’t is van outs: dat out en mal
Is uytgelaten boven al.