Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Attione Virtuosa

← Vir­tu In­su­pe­ra­bi­le. On­ver­win­ne­lij­cke Deughd of Sterck­heyd

Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants (1644) door Cesare Ripa et al. At­tio­ne Vir­tuo­sa. Deughd­lijck Be­staen, p. 87-88

Poe­sia. Dicht­konst →

Uitgegeven in Amstelredam door Dirck Pietersz Pers.

[ 87 ]

Attione Virtuosa. Deughdlijck Beſtaen.

EEn bedaeght Man, ſchoon van opſicht, ſulx dat alle deelen des lichaems met eene welgemaeckte ſchoonheydt over een komen. Zijn hoofd ſal met heldre en blinckende straelen, als Apollo, omſchaduwt zijn, als mede met een krans van Amarant, zijnde gewapent, doch daer boven ſal hy noch een goude waepenrock hebben. In de rechter hand ſal hy boven ’t yſer een gebroken ſpies hebben, die geſtelt is op ’t hoofd van een ſeer lelijcke en vreeſlijcke Slange, die dood ter aerden leyt. Hy hout in de ſlincker hand met groote bevalligheyd een Boeck, en onder een van de voeten ſal hy een doodshoofd hebben, en nae dat het den geeſtigen Schilder ſal goed duncken. Daer zijn veele Menſchlijcke daeden, maer ick verſtae alleene te vertoonen, de deughdlijcke, en in ’t beſonder de geleertheyt en de wapenen, die alle beyde den Menſch beroemt en onſterflijck maecken.
Bedaeght wort hy gemaeckt, om dat dees Ouder het aldervolmaeckſte is, gelijck Ariſtoteles ſeght, en waer door men lichtlijck komt totte waere kenniſſe en werckinge der Deughd. Het ſchoone opſicht komende mette welgemaeckte deelen des lichaems over een, bediet de vrolijckheyt die men uyt het geſichte van een ſchoon Man ſpeurt, zijnde een kenteycken dat ſich de ſchoonheydt te gelijcke van buyten vertoont, en gelijck Virgilius ſeyt, Is de Deughd aengenaemst alſſe van een ſchoon Man komt. Het uytwendige geeft het inwendige te kennen, daer uyt het klaer blijckt dat ſijn wercken zijn ſchoon en deughdelijck. De heldere en klaerblinckende ſtraelen om ’t hoofd, bedieden dat de Sonne alle dingen beſchijnt, oock waerſe haer keert, alſoo maecken de deughdlijcke wercken den Menſche heerlijck en doorluchtigh. Waer over Virgilius ſeyt, ’t is een werck van de Deughd, als het werck mette daed overeen komt.
’t Hoofd is hem met een krans van Amarant omwonden, om dat deſe bloeme ſijne aengeborene en levende verwe niet verlieſt, maer gepluckt zijnde, wort die bewaert, zy verrot oock nimmermeer, en met waeter beſprenght zijnde, ſoo krijght zy haer eerſte weſen wederom, en men maeckter kranskens van in den Winter. Plinius in ſijn xxi boeck. Duſdanigh is oock de Natuere van een deughdigh Menſch, diewelcke alleen niet ontaert van ſijne ſchoone hoedanigheden, maer de ziele van ’t lichaem afgeſcheyden zijnde, ſoo blyven ſijne heerlijcke daeden noch overigh, en worden ter eeuwiger gedachtniſſe, met deſe grootſte ſchoonheyt behouden, en wort haer heerlijcke naeme, ſoo veel mogelijck, noch grooter.
Gewapent met een spieſſe boven ’t yſer gebroken, wort hy vertoont. Om uyt te drucken dat een deughdigh Man altijd beſigh is om mette ſonden en ondeughden te kampen, als weſende ſijn doodlijcke vyanden. En tot teycken daer van, ſtellen wy de ſchricklijcke Slange die doorſteecken is van de ſpieſſe. En hier door wort te kennen gegeven, dat het niet genoegh is, dat men de wille heeft om tot de volmaecktheyt van de Deughd te komen, maer men moet het oock in ’t werck ſtellen en uyt voeren. Waer over Cicero ſeyt: De Deughd beſtaet in de daed. En Seneca: De Deughde neemt geenen ſlordigen Minnaer aen. De gulde waepenrock bediet, dat de deughdlijcke werckinge van ’t gemeene volck ſwaerlijck kan worden geoeffent, of die tot dienſt van een ander moet ſloven en arbeyden. Hy hout met groote bevalligheyt [ 88 ]een Boeck in de ſlincker hand, om dat de oefningen ſoo wel van de konſten als wapenen, den Menſche beroemt en doorluchtigh maecken.
Onder ſijn voet hout hy een doodshoofd, om te vertoonen, dat de deughdlijcke werckingen altijd ſullen bloeyen, jae ſullen ſoo lange alſſer eeuwen en ſchriften zijn, eeuwigh leven. Waer over Plautus ſeyt: Sola virtus expers ſepulchri, dat is, de Deughd alleen wort in ’t graf niet opgeſlooten.