Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Avaritia (2)

‘Avaritia. Gierigheyt’ door Cesare Ripa

Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 169-170. Publiek domein.

[ 169 ]

Avaritia. Gierigheyt.

EEn oude magere bleecke Vrouwe, in wiens weſen hertzeer en ſwaermoedigheyt uytblinckt, hebbende ter ſyden eenen mageren Wolf, en op de maniere van de Waeterſuchtige, ſalſe een dick lichaem hebben, alwaerſe de eene hand op leyt tot een teycken van ſmerte, mette ander hand ſalſe een Beurſſe vaſt toe-geſlooten houden, daerſe, met groot opmercken, nae ſiet.
Chriſtophorus Landinus verhaelt, dat de Wolf een ſeer vraetachtigh en gierigh Dier is, levende niet alleen opentlijck van eens anders goed, maer oock met looſe en diefſche laeghen, en hem niet ontdeckt vindende van Honden of Iaegers, ſoo ruſt hy niet voor hy de gantſche kudde heeft om hals gebracht, meenende altijt dat hy niet roofs genoegh heeft: Alſoo doet oock de Gierige, nu met bedrogh en ſchelmerye, dan met openbaere rooverye, eens anders goederen ſtelende, ſoo kan hy noch daer boven ſoo veele niet verſamelen, dat ſijn luſt en begeerte verſaedight zy.

Op de maniere van een Waeterſuchtige iſſe gemaelt, want gelijck dieſelve haeren dorſt door ’t veel drincken niet wordt geleſcht, maer aenwaſt: Alſoo waſt de Gierigheyt ſoo veel te meer in den Menſche, nae dat de ſchatten op hoopen, dies ſeght Horatius in ſijn tweede Geſangh in ’t tweede Boeck:

De dorst die wast te meerder aen,
En ’t drincken kan geen dorſt verſlaen,
Ten zy de oorſaeck van de pijn,
Eerst uyt het lijf gedreven zijn.

En S. Gregorius ſeght, de Gierige vermeerdert den dorst door ’t drincken, want ſoo haest heeft hy ’t eene niet verkregen of hy janckt nae het ander. Daerom ſeght Seneca: De Gierige gebreeckt ſoo wel ’t geene hy heeft, als ’t geene hy niet heeft. [ 170 ]
De magerheyt van den Wolf, bediet, de onverſadelijcke luſt van de Gierige, en de onbetaemelijcke vaſthoudentheyd der goederen, die hy beſit. Waer over Dantes ſeyt:

Zy heeft een booſe en ſnoode aert,
Die altijt geld en ſchatten gaert,
Doch hoe zy meer nae ſchatten port,
Hoe dat haer honger grooter wort.

Mette geſlooten Beurſſe iſſe geſtelt, als meer vermaeck ſcheppende om dieſelve uyt luſt te beſien, als om die tot nut en nodruft te gebruycken. En hier over heeft eener van deſen ſin gedicht:

Hoe ſtreeft ghy dus om ſchat en vluchtigh goed,
Stelt ghy geen maet in al dit greetigh ſchraepen?
Hout op van ſchat te ſtaeplen in ’t gemoed,
Want u gebreeckt, ’t geen g’hebt, en ſoeckt te raepen.
Hoe roemdy dan, en blijft hart op u ſtuck?
De Vrome Man beſit alleen den zeegen.
Dan zydy rijck, als ghy ſoeckt ſchat noch luck.
Want die ſteets ſchraept blijft arm en ſeer verleegen.