Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Partialita

← So­li­tu­di­ne. Een­saem­heyt

‘Par­tia­li­ta. Een­sy­dig­heyt, Par­ty­schap’ door Ce­sa­re Ri­pa

Sim­pli­ci­ta. Een­vou­dig­heyt, […] →

Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 101. Publiek domein.

[ 101 ]

Partialita. Eenſydigheyt, Partyſchap.

EEn lelijcke Vrouwe die de rechter hand houd geſlooten, en den arm een weynigh nae de borſt gebogen hebbende: de ſlincker arm uytgeſtreckt met een opene hand. Tot een hulſel op ’t hoofd, heeftſe een letterrol, waer op ſtaet Eadem non omnibus. ’t Geſichte heeftſe nae de ſlincker ſyde gekeert, en onder hare voeten heeftſe twee weegſchaelen.
Partyſchap is een ſonde die tegen de rechtvaerdigheyt ſtrijdigh is, vermits zy een yder niet geeft wat hem toebehoort, gelijck ’t ſelve de bovengeſeyde ſpreucke wel uytdruckt. En D. Thomas ſeyt: De aenneminge der perſoonen, is een ongelijckheyt van de uytdeelende gerechtigheyt, voor ſoo veele een ygelijck iet boven de proportie of gelijckmaetigheyt wort uytgedeelt. Zy wort lelijck geſchildert, om datſe veele gebreecken met ſich ſleept. Waer over Origenes in den xxxvii Pſalm bewijſt, dat de lelijckheyt van ’t aengeſicht een beeldſel is van de ſonde, die buyten alle ordre is begaen, en om dat de Partyſchap een ſwaere ſonde is, van de ongerechtigheyt, ſoo is ’t behoorlijck datſe een yder lelijck een afgrijſlijck ſchijne. Cicero ſeyt, datter geen quaet is, dat niet te gelijck ſchandigh en laſterlijck zy.
Datſe de rechter hand geſlooten en toegevat hout, en de ſlincker open, bediet, dat de Partyſchap niet handelt nae de gerechtigheyt, die met beyde handen een yder het ſijne, oprechtlijck geeft, maer uyt eygenbaet of uyt andere verkeerde oorſaecken gedreven zijnde, ſoo deeltſe ’t ſelve onrechtlijck uyt, ſonder datſe op Recht en Reeden let, gelijck ſulx Innocentius in ’t tweede boeck ſeer wel betuyght, Van de nuttigheyt der Menſchlijcke toeſtand, ſoo let ghy niet op de waerdigheyt der oorſaecken, maer op de perſoonen; niet op het recht, maer op de gaeven; niet op ’t geene de reeden eyſcht, maer wat den wille wel bevalt; niet watſe daer van gevoelt, maer wat het gemoed begeert; niet wat geoorloft is, maer wat haer geluſt te doen.
Datſe ’t geſicht ter ſlincker ſyde af keert, bediet dat de partydige geen oprecht gemoed heeft, om de ſinnen nae de waerheyt te ſtieren maer d’eene meer als d’ander gunſtigh zijnde, iſſe vyand en partydigh van goed te doen. Daerom ſeyt Ariſtoteles in ſijne Welſprekens konſt: Liefde, haet en eygenbaet, doen veeltijts dat de Rechter de waerheyt haet. De Schaele onder de voeten, druckt de verkeerde aert van deſe peſte te klaerder uyt, want naedien zy geſtadigh tegen de Rechtvaerdigheyt ſtrijd, ſoo ſoecktſe de rechte gerechtigheyt met voeten te treden. Men ſoude haer oock om de verſcheydenheyt, boven datſe de waeghſchaele onder de voeten treet, afmaelen, datſe aen een ſchoon jonghsken, met een Lauwerkrans adelijck gekleet, eenige geſchencken mette ſlincke hand ſoude geven, maer mette rechter ſoudeſe van gelijcken een ſchoon jonghsken, als boven gekleet, met een geeſſel van haer wegh drijven. Alles om haere booſe partydigheydt en eenſydige boosheydt uyt te drucken.