Nieuwe Tijdinghen/1623 016

Februarius, 1623. 16.

CORT VERHAEL

Van het toecomende Houwelijck tusschen Carolus Prince van Wales, den eenighen Sone van Jacobus Coninck van groot Britanien, &c.

ENDE

Mevrouwe MARIA, In-fante van Spagnien de Dochter van Coninck Philippus den derden van Glorieuse memorie.

Eerst Gedruckt den 15. Februarij 1623.

[houtsnede: handen en harten]

T’Hantwerpen, By Abraham Verhoeven, op de Lombaerde veste inde gulde Sonne.

[blz. 3]

Cort verhael van het toecomende Houwelijck, tusschen Carolus Prince van Wales den eenighen Sone van Jacobus Coninck van groot Britanien, &c. Ende Mevrouwe MARIA Infante van Spagnien de Dochter van Coninck Philippus den derden van Glorieuse memorie.

Het welcke Houwelijck is over eenighe Jaeren begonst ghetrakteert te worden door Jacobus Coninck van groot Britanien, &c. ende Philippus den derden, Coninck van Spagnien ende Vader van de voorgenoemde Vrouwe Infante maer en is in t'leven van desen Coninck niet gheconcludeert gheweest, ende daerom is dit Tractaet wederomme vernieuwt ende begost tusschen Coninck Jacobus ende Coninck Philippus den vierden Broeder van de [blz. 4] Infanta Maria, het welcke Tractaet alsulcken goeden voortganck heeft gehadt datmen verwacht in corte Maenden de volcomentlijcke solemniteyt van het Houwelijc, ende daerentusschen soo men schrijft van Madril in Spagnien als dat eenen Enghelschen Edelman is van daer getrocken naer Roomen om van zijn Heylicheyt Dispensatie voor dit Houwelijck te vercrijghen.

Ende al is het zaecke dat de vyanden van den Vrede van Christenrijck ende Perturbateurs van den Peys van allen de Werelt (als daer toe ghepredestineert zijnde) van dit Houwelijc ende groote Alliantie niet en moghen hooren, soo en heeft mense oock niet soo achtbaer gherekent als met hunlieden daer op te raet te ghaen, oft hunne advijs daer op te nemen, maer zijne Majesteyt van Groot Britanien, die de humeuren van Puriteynsche Gheesten seer wel kent ende oock wel weet dat Puriteynen ende Gommaristen verschyenheyt hebben maer alleenlijck in naem, ende niet in Opinie ende oproerighe Dispositie, heeft hier in het ghene ghedaen dat hy in zijn wijsheydt ende rijpe verstandt gheraden ghevonden heeft, het welck met de gratie Godts niet alleen en sal wesen tot continuatie van Vrede ende vriendtschap tusschen dese twee groote Monarchen [blz. 5] ende hunne Landen ende Ondersaeten, maer tot den Vrede ende welvaert van het gheheele Christenrijck. Ende het selve sonder twijfel is oock de meyninghe ende begheerte van zijne Catholijcke Majesteyt van Spagnien, die seer gheerne het Christenrijck in rust ende Vrede soude brenghen waer het saecke dat de onvreedsaeme hem gheen perturbatie oft onrust aen en deden.

Die arme Catholijcken van Enghelandt die soo veel Jaeren vervolght zijn gheweest, die soo langhe ghekarkert hebben geseten, ende so groote Breucken hebben moeten betaelen om dat sy teghen hunne Conscientien niet en hebben willen gaen in de Predicatien, ende Kercken-dienst noch tot het Nachtmael van de Calvinisten, waervan eenighe van dien die machtich van middelen waeren hebben moeten voor hunne Breuck betaelen twintich Ponden Steerlinckx ter Maent, het welck de weerde is van twee hondert ghuldens, ende door dien datmen hun in dese betaelinghe vier weecken tot een Maendt gherekent heeft, soo heeftmen derthien maenden in’t Jaer ghemaeckt. Ende eenighe Catholijcken van minder macht hebben twee derden deelen van hun goet moeten gheven, ende des niet te min in den kercker zitten ghelijck de ghene die [blz. 6] de Breuck betaelt hebben van twee hondert guldens ten Maent, ten waer datse onder Borghe mochten over straeten ghaen, oft dat sy ghelimiteert waeren op veel grooter Breuck, ende niet verder van hunne huysen te ghaen als hun ghelimiteert en was.

Voorts van Dienst-Boden ende slecht volck, heeftmen ghenomen de weerde van thien stuyvers van elcken Sondach dat sy van de Calviniste kercken absent waeren.

Maer nu Godt hebbe loff de Catholijcken genieten groote rust ende Vrydomme, ende de gene die inde Stadt van Londen hunne residentie hebben, moghen alle daghe sonder vreese van de Officieren ende Pursuyvanten den Dienst Godts gaen hooren inde huysen van de Ambassadeurs van Spagnien ende Vranckrijck, ende andere, de welcke Liberteyt sy verhopen door de Conditien van het Houwelijck sal vermeerdert ende niet vermindert zijn, ghelijck het oock reden is, aenghesien dat de Catholijcken gheen indringhers en zijn om Calvinisten te overvallen met nieuwicheydt int Gheloove, maer in het zelve blijven dat daer alder-eerst door de cracht Godts met Mirakelen gheplant is gheweest. Daer ter contrarien Calvinisten die maer nieuwe en sijn, [blz. 7] ende Nieuwe Leere in de wereldt brenghen, hebben hun wt hunne woonplaets ghedronghen ende ghestooten. Voorts in regard van de menichte van de Catholijcken die seer groot ende seer vermeerdert zijn ende des te meer notoire ende achtbaer onder Wtheymsche Princen ende Potenaten, die hun in regard van de Religie achten als Lidmaten van de Heylighe Kercke, daer sy mede Lidtmaten van zijn.

Want niet teghenstaende dat de Calvinisten van Enghelandt soo veel ghedaen hebben om gheheelijck te extirperen ende wt te roeyen den naeme van de Catholijcken in Enghelandt, soo en hebben sy het Gheloove niet connen wt het Landt Bannen, want in Christenrijck en heeftmen noyt ghehoort van dierghelijcke Wetten ende Statuyten teghen de Catholijcken als de wreede Coninghinne Elizabeth gheordonneert heeft. Sy en heeft niet alleen de voorgenoemde Breucken inghestelt, maer oock ghestatueert dat soo yemant een Catholijck Priester in zijn huys laet comen, ende hem niet aen en brenght dat hy in de handen van Justitie come die moet daerom de doot sterven, ende alle zijn goet moet gheconfiskeert wesen, ghelijck oock eenige daerom het leven ende verlies van ghoet gheleden [blz. 8] hebben. Voorts by alsoo verre dat yemant een Priester soude kennen ende hem niet aenbrnghen ofte doen apprehenderen, sy souden oock moeten sterven ende alle zijn goet zoude gheconfisqueert worden.

Dit niet tegenstaende de Paters van de Jesuyten die daer de alder-odieuste waeren ende oock veel andere Priesters, sijn altoos van de ghoede yverighe Catholijcken in haere huysen ontfanghen gheweest, ende al hebbende veel van dien de doot ende Martelie gheleden, andere Jonghe Studenten zijn wt Enghelandt ghecomen en zijn in Catholijcke Collegien ende Seminarien ghegaen ende hebben daer ghestudeert, sijn Priesters gheworden, ende zijn naer Enghelandt gegaen hunne leven daer te waeghen om zielen te bekeeren ende de Martelie daer oock gheleden hebben, waer door de Calvinisten de woorden waerachtich bevonden hebben van den Standthafftighen Martelaer Pater Edmondus Campianus Priester der Societeyt Jesu hun gheseydt heeft, het welcke was, dat de vervolghers eer souden handen ghebreken om onnoosel bloet te storten dan de Paters laeten zouden daer te comen om hunlieden te soecken te bekeeren. D'oncosten, seyde hy, is gherekent, d'enterprinse is begost, het [de rest ontbreekt]