Nieuwe Tijdinghen/1628 107

September, 1628. 107.

Verhael Van t'vermoorden van den Hertoch van Buckingam, grooten favorite van den Coninck van Enghelandt.

Chronographicum. DVX bVkIngaMIVs IaCet.

Eerst Ghedruct den 27. September, 1628.

[houtsnede: moord]

T’Hantwerpen, By Abraham Verhoeven, op de Lombaerde veste, inde gulde Handt.

[blz. 3]

Tot den Leser.

D’Experientie heeft dickwils tot die werelt doen blijcken, dat de ghene die in t’grootste faveur sijn van groote Coninghen en Princen, sijn den haet ende nijdt van de ghemeynte aldermeest onderworpen, wy hebben niet lange gheleden hier van oock d'experientie ghesien in Vranckrijck aen den Marquis d'Ancre, ende aen Monsieur de Luines. Maer teghenwoordigh in Enghelandt is d'exempel van den val van den Hertogh van Buckingham noch grooter door dien dat hy van t'gheluck soo seer ghefavoriseert is gheweest dat hy ghestaen heeft alleven groot in het faveur van twee Coninghen, den vader ende son, dat een dinghen is dat seer selden, oft meughelijck noeyt te vooren ghesien en is gheweest.

Hy is gheweest een Edelman van een seer [blz. 4] goede ende oude familie, sijnen naem was Joris de Villiers eertijdts ghesproten wt Picardien en veurende oock die wapen van die selve familie van welck familie men meynt datter eertijdts eenighe Ridders sijn gheweest van t’ghulden Vlies, maer in Enghelant en sijn die voor-ouders van desen Joris de Villers Hertoch van Buckingam, noyt soo verre ghecomen als tot Graven, oft tot Barons, maer wel tot Ridders wtghenomen desen Edelman die hem heeft soo wel weten te draghen by den overleden Coninc Jacobus dat hy hem van d’een Digniteyt op d’ander, heeft op t’leste verheven tot die Digniteyt van Hertoch van Buckingam, en soo wel heeft hy hem oock weten te draghen by den teghenwoordighen Coninck Carolus, dat hy hem ghebeneficeert heeft met verscheyden importante ende profijtelijcke Officien, waer door den haet ende nijdt van t’ghemeynte te meer tegen hem vermeerdert is, d’welck hy oock onlancks bemerckende, soo heeft hy sijn Officie van die wardainschap van die vyff Havens, oft zee poorten, van selfs gheresigneert, ende over ghegeven aen den Grave van Suffolck, oock heeft hy gemaeckt dat den Coninck heeft nu onlancx eenighe Heeren verheven tot meerderen staet ende Digniteyt dan sy te vooren hadden. [blz. 5]

Al dit niet teghenstaende de ghegrondeerde Malitie, in die herten van sijn vyanden en is hier door niet gheslist gheworden.

Soo ist dan gheschiet dat in beginsel van dese teghenwoordighe maent van September (eenighe schrijven dat het soude gheweest sijn op den neghensten dach) desen Hertoch dan sijnde te Portesmuyde tegen over d'Eylandt van Wight soo hy van die Tafel op stont daer hy sijnen noen maeltijdt aenghedaen hadde, en soo daer by hem was den Franschen Huguenotschen Heere van Subiese, met noch eenige Commissarissen van Hollandt, soo wasser oock in die selve caemer staende eenen sekeren Edelman ghetoenaemt Felton, desen Felton den Hertoch aprocherende alleveleens oft hy wat te segghen hadde, heeft hy met een lang scherp mes dat soo het schijnt hy daer toe expresse had laeten maecken, een steeck heel subytelijck in t'lijf ghegheven dat tot het hert toe heeft moeten aenraecken, door dien dat den Hertogh is terstonts neder ghevallen ende ghestorven sonder dat hy een woordt ghesproken heeft.

Den moordenaer wesende terstonts op het feyt ghevanghen, soo heeft men hem gevraecht [blz. 6] waerom dat hy dat dede, waer op hy gheantwoordt heeft dat hy't dede om t'welvaert van t'Landt en om de Religie. Nu moetmen noteren dat desen Felton is van Religie een puriteyn, en men moet verstaen, dat Puriteynen in Engelant, Gomaristen in Hollandt, en Huguenooten in Vranckrijck, sijn volck van eenderley soort van Religie, onder dry verscheyden naemen.

In t'feyt van desen moordenaer sijn twee dinghen te noteren, die oorsaeck moghen geven dat men peysen mach dat hy niet wel by sijn sinnen en cost ghewesen.

D'een, dat hy desen steeck gaf ter plaetse, daer hy gheene hope en cost sien van te moghen schaperen.

D'ander, dat hy seyde dat hy dat dede om die Religie, daer desen Hertoch nu ghereet was om met die Enghelsche Armade wt te vaeren om die van Rochel (die van Feltons eyghen Religie waeren) te secoureren. Soo moet hy dan bezeeten sijn met een wonderlijcke furie van gheest, die gheene consideratie noch reden in en sach.

T'is wel waer dat die moeder van desen Hertoch Catholijck is, ende oock eenighe van sijn [blz. 7] vrienden, maer hy selver heeft hem heel anders ghedraeghen. Maer men en heeft presumptie ghehadt dat hy nu onlanckx is gheinclineert gheweest om peys te maecken met Spaignien, dat die Puriteynen niet behaeghelijck en is, en dat sal moghelijck een van die motyven sijn gheweest dat desen Felton heeft met moorderije dit soecken te beletten, als meynende dat het teghen sijn Religie mocht wesen.

T’vermoorde Lichaem van desen Hertoch is door order van den Coninck, van Portesmuyde ghebrocht tot Londen om te Westmunster daer die Coninghen ende groote Princen ende Heeren begraven zijn, oock begraven te worden.

Aengaende Felton men sal eer langhe sien tot wat doot dat hy veroordeelt sal wesen, eenighe meynen dat hem die puriteynen niet en sullen laeten sterven maer by alsoo verre dat daer vreese af is men sal daer in anders versien, want die Justitie van gheene Landt in Christenrijck en can permitteren dat een susdaenighe openbaer ende moetwilighe moort, soude ongestraft gaen.

Voorts aengaende d’Armade die resolutie is dat al is den Generaelen Comandent daer van doot, soo salse nochtans wt vaeren, ende den [blz. 8] Coninck heeft gheordoneert, dat eenen Engelschen Ridder ghenoemt Heer Robert Mansfelt die seer ter zee ervaeren is, sal daer over ter zee t’gebiet hebben, ende dat den Baroen die Willoughbie, die eertijdts in Hollandt ghedient heeft sal t’ghebiet over t’volck te Landt hebben ende men meynt dat dese Armade sal nu al wt zijn, door dien dat den wint soo wel nu gedient heeft.

Daer en tusschen (soo eenighe wt Vranckrijck schrijven) daer sijn in den nacht nu onlancx binnen die stadt van Rochel gheraeckt door t’permissie van een van des Conincx Capiteynen die met een somme ghelts daer toe omghecocht is gheweest, eenighe Ossen, elck hebbende een sack Terwe op den rugghe ghebonden.

Voorts hoe die rest af-loopen sal, salmen nu haest weten want de Armade van Enghelandt en can nu niet lang treyneren is het saecke datse niet alreets wt en is.

F I N I S.

Imp. Z. V. H.