Pagina:Album der Natuur 1858 en 1859.djvu/698

Deze pagina is proefgelezen
170
HOE MEN IN HET JAAR 1618

den oorsprong der kometen schrijft. Het zal ons hem doen kennen als een man van gezond oordeel, alhoewel niet verheven boven de toen nog zeer gebrekkige beschouwingswijze der sterrekundige wetenschap. Het verdient hier ook om den naïeven stijl in zijn geheel te worden medegedeeld:

"Onder allen ouden Philosophen, die wy noch hebben behouden, isser niemant die van natuyrlycke dinghen bequamer ende natuyrlyker geschreven heeft als aristoteles. Daerom wordt hy te rechte ghenoemt Naturae interpres, Naturae antistes, dat is een Tolck ofte Taelsman, „een opperste Priester in de Tempel der Natuyr. Syn gevoelen is, dat 't ghene wij Comeet noemen is somtyts een sterre, somtyts gheen.

Hy verhaelt self gesien te hebben, dat een van die vaste sterren in de grote hondt is een Comeet geworden, hebbende rontom uithangende hayr. Dit gebeurt selden (seyt aristoteles) ende dan blyft die Comeet altydt op een plaetse sitten, sonder ergens te gaen wandelen. Maer de meeste deel van de Cometen syn wandelaers ende sodanighe nae aristoteles gevoelen en syn gheen sterren: ende hebben haer wandelplaets niet in den Hemel, dat en mach hun niet beuren: maar sy wandelen in de lucht onder den ManenHemel, synde aldaer uitgebroet uyt vetten, taeyen dampen, uyt der aerden opghetrocken door cracht van de Sonne ofte andere planeten. Welcke dampen worden alle daghen uit de hoghe lucht door 's Wereltsloop gescheiden, door eene wijse van doen, die men noemt ἔκκριόιν [1]

by de Medicyn-Meesters wel bekent. Ende de sterren in de melcstraete (enige groten dan meest cleynen sonder ordre daer ontallyck gestroyet ofte gesayet Sporades) trecken dese gescheydene dampen naer haer toe, die daer omtrent stadich branden als een dunne vlam, ende maken dat dien oort van den Hemel so wit schynt: maer so het gebeurde dat sodanige stoffe so overvloedich werde in die lucht, dat de Sporades sterren sat worden ofte te veel hadden, dan blyft die stoffe in de lucht, ende vergadert synde in een massa raekt in de brandt, omdat het tot branden ghetempert is: Dat hiet men dan een Comeet, omdat het ghelyckenisse heeft van een sterre met lang hayr. Dese

  1. Ekkrisis beteekent afscheiding.