Pagina:Album der Natuur 1858 en 1859.djvu/704

Deze pagina is proefgelezen
176
HOE MEN IN HET JAAR 1618

van gronden verdedigd. Hij doet dit in het vijfde kapittel van de "Beduydinghe van Cometen." Hij zegt daarvan het volgende:

"aristoteles heeft wel te recht geseyt, dat Godt ende die Natuyr niet met allen voortbrengen te vergheefs. Alle dinck heeft syn waerom. Als de regen, om t' lant vruchtbaer te maken; die snee om 't gras ende nieu gewas te coesteren, ende teghen de coude te beschermen; die donder om de lucht te suyveren van veel ongesontheyt: Desgelycks in onze lichaem isser niet een litken in t' minste dat gheen nut ofte voordeel doet. Ende dewyl het kennelyck is dat de Elementen, aerde, water, lucht gestuyrt worden van den Hemel,,also dat uit die Elementen niet en voortgebrocht en wordt sonder toedoen van de Hemelsche influentien ende crachten: So volcht oock daaruit dat so wanneer yet nieuws ende onghewoon in den Hemel erschynt, Jat hier beneden oock wat bysonders anden dach comen sal. Ende hoe grooter schynsel hoe meerder werckinghe. Een Comeet als boven gheseyt is, can so groot wesen als die honderste deel van den aerdschen cloot, sommighe min, sommighe oock groter. Hetsy dan dat die Cometen natuyrlycke lichamen zyn van anbegin des werelts gheschapen, ofte uyt Elementische stoffe, dat doet al even veel sy hebben evenwel haer cracht ende beteeckeninge. Wat is er in den Hemel meer gewoonlyck als die Mane? Sy en wordt noch groter noch cleyner soo veel haer wesen angaet, maer haer schynsel dat neemt toe ende af. Twelk een grote alteratie ende veranderinghe maeckt in de zee, in de lucht, in t' gheboomte, jae in onse ligchamen selven. Waaromme suilen wy dan niet bekennen dat die Cometen so groote lichamen zijnde, eene alteratie mede maeken in de lucht, int water ende oock op der aerden? Waer door onse lichamen eerst in de natuyrlycke gheesten ende dan in 't ghebloet, een ander qualiteyt ofte temperament becomen? Ende dat hierdoor die lucht ontstelt can worden, hetsy met stormwinden ofte Pestilentialen ende veninin ghen qualiteyten, ende dat daer door onse lichamen worden ghedisponeert tot cranckten, ende die ghemoederen opgeweckt tot onrust ende onvreden! Dit en strydt niet teghen Gods voorsienicheyt ende regieringhe. Want Godt werkt ordinaris door middelen. Christus selve sprekende van droevige tyden segt dat men teecken sal sien in de