Uit het medegedeelde volgt ten duidelijkste, dat, gelijk wij reeds vroeger opmerkten, de nestbouw der vogels geenszins alleen een noodwendig gevolg is eener op zich zelve blinde aandrift, waarvan zich het dier volstrekt niet bewust is. Ware dit het geval, dan waren de dieren,—gelijk beweerd is door sommige wijsgeeren, zoowel oudere als nieuwere, die de natuur alleen uit hun boekenvertrek beschouwden,—niet anders dan levende werktuigen. Het tegendeel is waar. Elk dier komt met eenen bepaalden aanleg tot het verrigten van zekere werkzaamheden, die noodig zijn tot instandhouding zijner soort, ter wereld. Maar het is of wordt zich volkomen bewust van zijne handelingen en ook van het doel, waartoe deze strekken. De omstandigheden, waaronder het werkt, kunnen die handelingen tot op zekere hoogte wijzigen; driften en hartstogten oefenen daarop mede eenen krachtigen invloed uit, en vooral in de dieren-maatschappijen, gelijk die der roeken en zoovele andere, erkennen wij dien invloed op eéne wijze, welke niet zelden herinnert aan hetgeen plaats grijpt in de menschelijke maatschappij.
Er zijn nog talrijke andere vogels, die, even als de pas genoemden, hunne nesten voornamelijk uit grootere en kleinere takken zamenstellen, zonder blijken te geven van eene bijzondere kunstvaardigheid, die meer doet dan deze bouwstoffen tot een stevig geheel te verbinden. In het algemeen kan men zeggen, dat die vogels, welke of voor zich zelve of voor hunne jongen het minst voor vijanden te vreezen hebben, ook de minste zorg in het bouwen hunner nesten aan den dag leggen. Zoo b.v. de dagroofvogels, arenden, gieren, valken enzv. In boomen of op rotsen stapelen zij de takken opeen, die het nest zamenstellen, deze onderling verbindende door dunnere buigzame twijgen, die door de dikkere heengevlochten worden. Het nest van een arend maakt soms een geheele wagenvracht uit. Maar het ligt daar open en bloot, zonder verdere beschutting dan die, welke de omringende takken of een rotswand aanbieden.
Zoo is het ook gelegen met de nesten der meeste soorten van reigerachtige vogels, waaronder er zijn, die, even als de trekduiven en roeken, in maatschappijen nestelen.
Onder degenen, die zulks doen, behoort ook de gewone reiger
