ellendig armoedig hebben leeren kennen. Het hoe langer zoo meer veldwinnende aardappeltelen in de duinen; de schoone oogsten van rogge, erwten, boonen en klaver, welke de geestgronden van Kennemerland opleveren; de bloembollenteelt om Haarlem, Lisse en Sassenheim, toonen ten duidelijkste, dat duinzand, goed behandeld, eenen goeden bouwgrond oplevert. Evenzeer is dat geschikt voor houtteelt en dat onze duinen meer kosten aan hunne eigenaren dan zij opbrengen, ligt niet in hunne onvruchtbaarheid of in hunne aan de zeewinden bloot gestelde ligging, maar aan den onwil van de eigenaars. Wanneer deze toch ernstig willen en de noodige stappen op den thans welbekenden weg wenschen te doen, dan kan het geheele duin, tot vlak aan zee toe, in een dennenbosch veranderen. Drie groote in hunne oogen onoverkomelijke zwarigheden beletten het beplanten der duinen met dennen: de konijnen, de groote moeijelijkheid en kostbaarheid van aanplanten en de zeewinden. De konijnen kunnen uitgeroeid worden, wanneer men slechts bepaalt, dat zulks gebeuren zal en geene middelen ontziet om daartoe te geraken; ook niet wanneer er welligt eenig ander wild, tevens met de konijnen, over stuur geraakt. Dit behoeft zelfs geen geld te kosten, want er zijn liefhebbers in menigte te vinden, die zich gaarne onvergolden met de moeite zullen belasten.
Het aanplanten heeft geene zwarigheid hoegenaamd, wanneer men slechts kleine, tweejarige, op tuingrond gekweekte dennetjes uitpoot. Noch het zaaijen, noch het verkrijgen van plantsoen met kluitjes, dat zoo wel op de heidegronden gelukt, is in het losse duinzand doenlijk; maar de andere methode gelukt, blijkens de ondervinding, best.
Maar nu de wind? Ook deze zwarigheid is te overwinnen, evenzeer in de duinen als op de groote, kale heidevelden, waar de wind volmaakt dezelfde uitwerking heeft, maar door het aanleggen van bosschen of zeer breede singels, met de beste uitkomst, bestreden wordt. De uiterste, naar den wind gekeerde boomen worden door hem onderdrukt; maar zij beschermen de daaropvolgende en, weinig roeden verder, schieten de toppen op. Men kan zich overal daarvan vergewissen, waar bosschen aan door den wind beheerschte vlakten
