dan ook duidelijk zijn, dat er, behalve de militaire bruikbaarheid, ook in de zaak zelve, in de afgetrokkene theorie, nog heel wat te beschouwen en te beproeven valt.
Een te groot kogelgewigt b.v. maakt, dat men om ver te treffen zeer hoog moet aanleggen, of veel kruid moet bezigen; het eerste geeft eene weinig vlakke baan, het tweede eene hevige werking op wapen en schutter. De Spartaansche aanleg en erkende athletische bouw der Nederlanders schonk hun bijna de grootste kogels en zwaarste geweren ter wereld, waarbij deze nadeelen, vooral nu die geweren getrokken werden, ten duidelijkste bleken. Gelukkig is men nu een beteren weg ingeslagen.—De meer of min sterke helling der trekken staat verder in een naauw verband met de lading en dus met het kogelgewigt. Is de lading te groot, dan gunt de kogel zich den tijd niet den voorgeschrevenen bogtigen weg in den loop te volgen, maar wringt zich dwars over de trekken heen, komt niet dan ten koste zijner regelmatige gedaante en niet zonder kleerscheuren uit den loop, laat daar lood in achter, draait niet regelmatig en treft onnaauwkeurig. Men heeft om dit te voorkomen ook wel eens beproefd om de trekken allengs naar de monding toe sneller omwenteling te geven; in den aanvang als het naauw ingesloten buskruidgas het sterkst spant, beweegt de kogel dan bijna regt uit, doch van lieverlede moet hij sneller roteren en zoo krijgt men hem, als 't ware met een zoet lijntje, bijna ongemerkt in snelle rotatie. Doch waar zouden wij eindigen, zoo wij al zulke invloeden zelfs maar wilden aanstippen.
Uit de beschouwing der fig. 10, 11 en 12 kan men zich een algemeen denkbeeld denkbeeld vormen van de gedaante der tegenwoordig gebruikelijke puntkogels, zonder dat wij door volkomene overneming van afmeting iemands geheim verraden hebben. Wij zouden de staalkaart van beproefde en voorgestelde kogels nog met honderde modellen kunnen vermeerderen, doch achten de medegedeelde voor ons doel genoeg. Wij willen nog alleen doen opmerken, dat de meeste kogels aan den onderkant een drietal ringvormige groeven i i i hebben. Aanvankelijk waren deze bestemd tot het beter bevestigen van vetdraden, doch toen deze omgeving wierd weggelaten, bespeurde men,
