trotseert. Reeds in het zooveel kleinere park te Brussel kan men dien verheven indruk ondervinden en onbewust iets beseffen van de groote waarheid, dat de gansche natuur niets is tegenover den mensch in zijne hoogste volmaaktheid.
Maar de schitterende periode van den Franschen stijl is voorbijgegaan met al de deugden en ondeugden van zijne vereerders. De gladgeschoren hagen werden ruig boomgewas, de standbeelden vielen om, de vijvers vermodderden; slechts hier en daar treurt nog een bemoste riviergod om den val der oude aristocratie. Alleen Versailles is gebleven, — een gebalsemd lijk!
Ook de kunstlandschappen zijn het tooneel geweest van omwentelingen, die haar ontstaan aan dezelfde oorzaken te danken hebben als die, welke het leven der volken en de opvattingen in kunst en wetenschap veranderden. Monarchiën maakten plaats voor volksregering, het stelsel van linnaeus werd door het natuurlijk systema overschaduwd, de tragedie moest wijken voor hare schitterende zuster, de opera, en de klassieke poëzie werd verzwolgen in eene zee van romans. Ook het park van Versailles zou zijn lot niet ontgaan zijn, wanneer het niet door de zeldzame kloekmoedigheid van den architect leroy was behouden gebleven. Toen het bewindvoerend gemeen dit prachtig gedenkstuk als nationaal eigendom wilde verkoopen, was hij het, die voorstelde om het paleis te bewaren voor nationale instellingen en de gronden voor vrucht- en moestuinen ten behoeve des volks. Dit voorstel werd aangenomen; sommige gedeelten van het park werden beplant met appelen, andere met aardappelen en de republiek was tevreden. Hoe zeer leroy aanspraak maakt op bewondering, kunnen zij vooral beseffen, die weten, hoeveel aanlokkender het is, te vernielen dan op te bouwen.
Een andere geest bezielde de kunst en het is zonderling, dat die omwenteling in het aanleggen van tuinen uitging van de vormelijkste en regtzinnigste natie der wereld. Engeland, dat vóór hendrik VIII nimmer in zijne parken heeft uitgemunt, — dat later, onder karel II, den stijl van le nôtre geheel overnam, — Engeland gaf het eerste sein tot de geheele omkeering. Alle symmetrie moest verdwijnen; hoog en laag, bosch en kreupelhout, vijvers en lanen, alles moest in
