bruggen en watervallen is door eene al te groote verscheidenheid eentoonig. Kunstmatige rotsen en grotjes in eene van nature niet rotsachtige streek, beleedigen het ontwikkelde schoonheidsgevoel. De bij de Chinezen zoo zeer geliefde pioenrozen, met hare lompe, opgeblazene en gedrochtelijk zware bloemen en de tallooze voorwerpen van opschik, die een Chineeschen tuin vervullen, herinneren ons aan den aard zijner bewoners. De Chinezen zijn in zeker opzigt in den natuurlijken stijl, wat de Hollanders in een vroeger tijdperk in den symmetrischen geweest zijn.
De oorsprong van den natuurlijken stijl verliest zich, evenals die van zijn broeder, den symmetrischen, in den nacht der eeuwen, — en, mag men eene gissing wagen, dan is de eerste ontstaan in eene kale, onherbergzame natuur, de laatste in de volle weelde der oorspronkelijke bosschen, — de eerste uit de zucht naar zinnelijk genot, de laatste uit de behoefte aan veiligheid en levensonderhoud; — dan heeft de mensch getracht in zijne lusthoven eene tegenstelling te vormen met zijne omgeving en dat te voorschijn te roepen, wat de omringende natuur hem niet aanbood. In de groene velden en zonnige bergen van Italië moest de natuur in de tuinen bijna geheel wijken voor de kunst, in de dorre woestenijen van Perzië en Syrië, in het weinig aanlokkelijk klimaat van China, zocht men de schoonheid eener meer weelderige natuur kunstmatig na te bootsen.
Is de Fransche stijl het beeld van orde en regelmaat, van den mensch in zijne redelijke volkomenheid, de Engelsche geeft een beeld van de natuur, maar zonder den mensch. De Fransche stijl is louter eene decoratie van het tooneel, waarop de mensch zich beweegt, in de Engelsche tuinen moet de natuur tooneelspelen, terwijl de mensch eene bijzaak, hoogstens eene decoratie is. De Fransche parken waren onafscheidelijk van de paleizen, waartoe zij behoorden; zij waren daarvan het vervolg, het evenbeeld; in de Engelsche tuinen kunnen des noods de gebouwen geheel en al gemist worden. In den symmetrischen stijl zien wij den mensch, die de natuur aan zich heeft onderworpen en tot in het gedwongene getrouw blijft aan de regelen, die hij zich in zijne huizen en woonkamers gesteld heeft; de natuurlijke stijl heeft die regelen afgeschud, maar zich daardoor tot een slaafsch nabootser
