Pagina:Bosboom-Toussaint, De Alkmaarse wees enz. (1886).pdf/191

nen wij dien toch niet, ’t Is de wensch, dien de Muze der Historie en de Muze der Poëzie ons zouden ingeven, al kon de stem der menschelijkheid zwijgen, Wie ’t geschiedboek opent der machtige Republiek waaraan Venetië haar naam gaf, zal het moeten toestemmen, dat zij onder alle steden van Italië uit aanzien van haar verleden niet slechts volle aanspraak heeft op sympathie voor haar lijden, maar ook zeer bijzonder gerechtigd is tot het afwerpen van het knellend juk eener vreemde heerschappij. »Maar in den naam der menschelijkheid zelve, zou men behooren te wenschen, dat Garibaldi niet op Venetië lostrekt te harer verlossing; want -- dat kan bloed kosten" wordt mij wellicht toegevoegd, Het is zoo, eene onbloedige zegepraal, zooals hij die reeds behaalde door den schrik van zijn naam is hier nauwelijks denkbaar; maar is het niet beter, is het niet menschelijker zelfs, dat er één groote, beslissende, zij het ook bloedige strijd worde gevoerd, dan dat duizende- en duizenden blijven voortleven in een toestand, die gen sterven is maar toch ook geen leven heeten mag; dat aan duizenden en duizenden dagelijks als een zedelijke moord wordt gepleegd waarbij de geest wordt uitgebluscht en de ziele verstompt; waar het hartebloed als bij droppelen wordt afgeperst en zulke bloedige tranen geschreid worden, dat er een wee over opgaat door gansch Europa? Als onze vaderen zich door de bedenkingen van zulke menschelijkheid en wijsheid hadden laten afschrikken van oorlogsrumoer en bloedstorting, dan zeker hadden zij zich door Filips en Alba laten uitmoorden; dan waren zij, zij ook, Oostenrijksch gebleven, en wat dan waren wij? Mogelijk zijn er, die uit nog andere oorzaken den wensch niet billijken die uitgaat naar de bevrijding van de Niobe onder de steden Italië’s - mogelijk pleiten zij in den naam van stoffelijke belangen; mogelijk staat datgene wat men staatsrecht noemt (hoe menig onrecht er ook al onder die leuze is gepleegd) aan hunne zijde; mogelijk hebben zij diepe staatswijsheid te laten gelden tegen de vervulling onzer hope; maar het ligt niet op onzen weg met die allen te reekenen; daar is zeker nooit eenige belangrijke scène afgespeeld op het groote tooneel der wereldgeschiedenis, zonderdat er met conventie entraditie moest gebroken worden, of zonder botsing van strijdige