eene onderneming heeft afgezien, te dwingen die te hervatten en geene keuze te laten dan de overwinning of den dood, heeftt, dunkt ons, wel veel van zoodanig Herculeswerk als wij boven hebben omschreven. Het bezit van Traw was geene levensquaestie voor Venetië in welk geval een admiraal als Pisani uit zich zelf het onmogelijke zou hebben beproefd; het was slechts eene verovering meer, waarbij de glorie der Republiek slechts één graad kon stijgen, en toch gaf zij te kennen, dat zij voor dit bezit meer wilde offeren dan de wijze admiraal oordeelde dat het waard kon zijn; dat zij hem zelven daarvoor veil had, al was hij de man, die haar in dezen oorlog de belangrijkste diensten had gedaan; al verbeeldde hij zich dat zijn behoud nog van groote nuttigheid kon wezen voor den Staat.
Vittore Pisani was scherpzinnig en fijngevoelend genoeg omdiep getroffen te worden door den pijl uit Venetië op hem afgeschoten in dat bevel; hij wist van nu aan, op welke soort van dankbaarheid hij rekenen kon, ook al behaalde hij de onzekere overwinning, die men hem aanwees. Maar hij was te goed onderdaan van de Republiek, en te oprecht liefhebber van zijn vaderland, om zich door prikkelen als deze van zijn plicht te laten afleiden. Hij stelde zich tot gehoorzamen; hij beproefde nogmaals het onmogelijke, maar toen het bleek, dat het niet uit te voeren was, vooral uit het ontzettend verlies van manschap en voorraad, die hij moest verspillen, deed hij als de eene Horatiër: hij liep niet in een nutteloozen, eigenwilligen dood, zooals de Senaat had voorgeschreven, maar hij trok zich met het overschot van zijne vloot terug naar de baai van Istria, om een gunstiger gelegenheid af te wachten tot revanche voor zijn terzijde gaan.
Zijn krijgsvolk was uitgeput door herhaalde krachtsinspanning; het leed gebrek op iedere wijze; het scheepsvolk zou na de vermoeienissen van een zoo langdurigen zeetocht, zelfs waar die niet dan zegepralend ware geweest, rust en verademing hebben begeerd; nu was dat eene behoefte geworden, waaraan het to be or not to be van de vloot hing. Het moest in het vaderland nieuwe krachten en nieuwen moed gaan opdoen, of dreigde in moedeloosheid en misnoegen weg te zinken. Een
