Pagina:Bosboom-Toussaint, De Alkmaarse wees enz. (1886).pdf/226

losgesprongen; waarin de geregelde orde van zaken toch was; gebroken, en — eene concessie aan dat volk, dat het Gemeenebest kon redden, was licht te doen. Als de Republiek gered was, als de Signoria weer hare volle macht en de patriciërs weer hun vroeger overwicht zouden hernomen hebben; als alles weer den ouden sleurgang zoude gaan, zou de macht der gewoonte sterker zijn dan het geheugen van dien lichten triomf; maar juist dit verlangen van het volk te bewilligen, dáár lag de zwarigheid. De Raad had ál te groot ongelijk tegen Pisani, dan dat er hope was, dat hij het zou voorbijzien. Integendeel, men had te vreezen, dat hij de gunstige gelegenheid zou aangrijpen, om zich over oude grieven en later lijden te wreken in een zelfden oogwenk. Door den eisch van het volk bevrijd, was er geen eisch van het volk, dien Pisani met zuIk eene hulpbende aan zijne zijde niet zou kunnen voldoen, en het volk was het juk moede van zijne tien — zelfs van zijne veertig tirannen; zij wisten het maar al te wel; wat belette Vittore Pisani, eens in vrijheid, zich tot dictator te laten uitroepen door het volk, en als dictator zijne wetten te komen voorschrijven aan den Raad en dezen voorwaarden te stellen? Dat was zeer mogelijk, en als ieder van die tienmannen of van die veertigen in zijn eigen boezem tastte, moest hij erkennen, dat hij, in Pisani’s geval zijnde, het measure for measure zeer zeker zou toepassen. Het was dus zeer gevaarlijk voor de vrijheden van het Gemeenebest (zegge de vrijmacht van den Grooten Raad), om Pisani uit den kerker te ontslaan op het verlangen van het volk; maar het was niet minder gevaarlijk dat verlangen niet te voldoen, want dan liep men kans, dat het volk zich dat genoegen eigenmachtig ging geven; het was reeds tot in het paleis doorgedrongen: het zou de kerkergewelven ook wel weten uit te vinden; en eens door zulke handen op zulke wijze verlost, zou deze niets meer hebben te ontzien, en dan zelfs bleef hem geene keuze, dan zich ook tot hoofd te stellen van zijne bevrijders tegen het despotiek bestuur, en dus zou men hem zelf gedwongen hebben datgene te doen, wat men het allermeest vreesde. Daar bleef nog eene derde partij te kiezen, en er waren leden onder die edelen van Venetië hardvochtig en zelfzuchtig genoeg om die voor te slaan. Men kon Pisani doen sterven in de gevangenis, een