heil. Hun was het aan te zien, dat zij al den prijs er van gevoelden, dat zij het werkelijk genoten. Ze hadden er recht op: ze hadden het zich gekocht, ieder afzonderlijk met een offer; die van zijnen stand, deze van zijne huiselijke rust, gene van zijn levensgeluk, anderen van de gunstigste uitzichten, allen met het trotseeren van vooroordeelen, allen met persoonlijk gevaar. Want het was eene vergadering der afgescheideien van de heerschende Kerk, het waren Lutheranen! en hoe toegevend of zwak de Overheid van Woerden ook zijn mocht of schijnen voor hen, ééne luim, ééne gril, één ommekeer van inzicht, tusschenkomst van ander gezag of moedwil van vijanden, en… daar buiten grimden vervolging en dood! en toch, ze zaten rustig en blijmoedig bijéén, kalm als in volle veiligheid, en geene enkele gedachte dwaalde af naar de buitenwereld en wat hen dáár toefde!
Het is treffend in te denken, hoe die menschen bereid waren een voorrecht zoo duur te betalen, dat wij voor niet ontvangen en dat wij zoo lauw en onverschillig aannemen, tot zelfs te vergeten, dat het een voorrecht is, om er niet meer in te zien, dan eenen plicht: dat komt, omdat tegenstand geestdrift wekt; en ontbering lust; en drukking veerkracht; omdat men vergeet te grijpen naar wat altijd onder het bereik der hand ligt; omdat de ziel licht insluimert onder rust en zich zoo goed behaagt in het stof, dat het er haar juist wel bang moet worden, eer zij de vleugelen uit zal slaan, om er zich uit op te heffen.
In meer stelligen zin, dan wij het bedoelden, dachten de lieden, die daar bijéén waren, zich de tegenwoordigheid van hunnen God, want ze vierden, wat hun Luther noemde: »de waarachtige, onbedriegelijke Christelijke wisse, het Sacrament des Avondmaals.”
Johannes van Woerden stond voor het altaar; hij droeg zijn Priesterlijk koorgewaad: Luther’s voorbeeld had nog niet tot een ander gewettigd. Rondom, nevens, vóór, achter, tegenover hem, knielden, bont dooréén, zonder onderscheid van kunne, van stand, van ouderdom, allen neder, die genot wenschten te hebben van de bondsteekenen, die, zijne hand hun onder beide:gestalten toereikte. Velen hadden ze reeds ontvangen en waren
