21
Neen, wat bovendien is, is uit den booze. Voor hem bestaat een voorwerp of het bestaat niet; een voorwerp kan evenmin gelijktijdig zichzelf en een ander zijn. Positief en negatief sluiten elkander absoluut uit; oorzaak en gevolg staan in scherpe tegenstelling tegenover elkander. Deze denkwijze schijnt ons bij den eersten opslag daarom bizonder duidelijk, omdat zij de denkwijze is van het zoogenaamd gezond menschenverstand. Maar hoe respektabel dat gezond menschenverstand ook is, binnen het huisbakken gebied van zijn vier wanden, het beleeft heel wonderlijke avonturen, zoodra het zich waagt in de wijde wereld van onderzoek en hoezeer de metafysische denkwijze op een zoo ruim gebied dat zich voortdurend naar den aard van het voorwerp uitbreidt, ook recht heeft en zelfs noodzakelijk ís, stuit zij toch telkenmale vroeger of later op een grens, waarbuiten zij eenzijdig, beperkt, abstrakt wordt en zich oplost in onoplosbare tegenspraak, omdat zij boven de enkelvoudige dingen den samenhang daarvan boven hun zijn, hun worden en vergaan, boven hun rust hun beweging vergeet, omdat zij door de boomen het bosch niet ziet. Bij gewone gevallen weten wij b.v. en kunnen wij met zekerheid zeggen of een dier bestaat dan wel niet; bij nauwkeuriger onderzoek vinden wij echter, dat dit meermalen een zeer ingewikkelde zaak is, zooals rechtsgeleerden zeer goed weten, die zich vruchteloos hebben bezig gehouden met het onderzoek naar een redelijke grens, waarop het dooden van het kind in het lijf der moeder moord is. Even onmogelijk is het om het oogenblik van den dood vast te stellen, daar de fysiologie[1] aanwijst dat de dood niet een oogenblikkelijke gebeurtenis,
- ↑ Fysiologie is de wetenschap van de eigenschappen der bezielde wezens.
