23
toenemend materiaal geleverd heeft en daardoor bewezen, dat het ter laatster instantie ín de natuur dialektisch en niet metafysisch toegaat, dat zij zich niet in een eeuwig eenerlei van een steeds herhaalden kringloop beweegt, maar een werkelijke geschiedenis doorloopt. Hier moet Darwin[1] genoemd worden, die den geweldigsten stoot gaf aan de metafysische natuurbeschouwing door zijn bewijs, dat de geheele hedendaagsche organische natuur, planten en dieren en dus ook de mensch, het produkt is van een ontwikkelingsproces sints millioenen jaren. Daar echter het aantal natuurvorschers is te tellen, die geleerd hebben dialektisch te denken, is uit die botsing tusschen de ontdekte resultaten en de overgeleverde denkwijze een grenzenlooze verwarring ontstaan, die nu heerscht in de theoretische natuurwetenschap en die leeraren zoowel als leerlingen, schrijvers zoowel als lezers tot vertwijfeling brengt.
Een duidelijke verklaring van het heelal, zijn ontwikkeling en die der menschheid evenals van het spiegelbeeld dezer ontwikkeling in de hoofden der menschen kan dus alleen langs dialektischen weg, met inachtneming der algemeene wisselwerkingen van worden en vergaan tot stand komen. En in dien zin trad de nieuwere Duitsche wijsbegeerte ook dadelijk op. Kant[2] begon zijn loopbaan daarmede dat hij het onveranderlijk Newtonsche zonnestelsel en den eeuwigen duur daarvan oploste in een geschiedkundige gebeurtenis: in het ontstaan der zon en van alle planeten uit een draaiende nevelmassa. Daaruit maakte hij de gevolgtrekking dat met dat ontstaan
