42
Wij zagen, hoe het vermogen der moderne machine op het toppunt gedreven door middel van de anarchie der produktie in de maatschappij, zich verandert in een dwanggebod voor den industrieelen kapitalist om zijn machine steeds te verbeteren, en de produktiekracht steeds te verhoogen. Evenzoo wordt hij genoodzaakt om het gebied zijner produktie te verruimen. De enorme uitzettingskracht der grootindustrie, in vergelijking waarvan die der gassen slechts kinderspel is, treedt nu te voorschijn als een kwalitatieve en kwantitatieve behoefte naar uitzetting, die spot met elken tegendruk. Deze wordt gevormd door de konsumtie, den afzet, de markten voor de produkten der grootindustrie. Maar het uitzettingsvermogen der markten wordt allermeest beheerscht door geheel andere, minder energiek werkende wetten. De uitzetting der markten kan de uitzetting der produktie niet bijhouden, De botsing wordt onvermijdelijk en daar zij geen oplossing kan te weeg brengen, zoolang zij niet de kapitalistische produktiewijze zelve omverwerpt, wordt zij periodiek. De kapitalistische produktiewijze brengt een nieuwen "gebrekkigen cirkelgang" te voorschijn.
Werkelijk sints 1825, het jaar der eerste algemeene krisis, wordt de geheele industrieele en handelswereld, de produktie en de ruil van alle beschaafde volkeren en hun min of meer barbaarsche aanhangsels, vrij wel alle 10 jaar uit elkander gerukt. Het verkeer wordt gestremd, de markten zijn overvol, de produkten zijn in massa aanwezig maar niet te verkoopen, het baar-geld wordt onzichtbaar, het krediet verdwijnt, de fabrieken staan stil, de arbeidende klasse heeft gebrek aan levensmiddelen omdat zij te veel levensmiddelen heeft voortgebracht, bankroet volgt op bankroet, gedwongen verkoop op gedwongen verkoop. Jaren lang
