69
latere stedelijke regelingen ontstaan. En eindelijk zijn de verordeningen, niet op gemeenschappelijk grondbezit berustende vrije vereenigingen der middeneeuwen, vooral echter der vrije gilden gevormd naar het voorbeeld der markverordeningen. Het recht der gilde tot uitsluitend drijven van zeker vak werd geheel behandeld als een gemeenschappelijke mark. Met dezelfde ijverzucht als daar, dikwijls met geheel dezelfde middelen werd ook bij de gelden ervoor gezorgd dat het aandeel van elk genoot in het gemeenschappelijk gebruik geheel of zooveel mogelijk gelijk was.
Diezelfde bijna wonderbare geschiktheid om zich te regelen naar de omstandigheden die de markenregeling hier op het meest verschillend gebied van het openbare leven en tegenover de meest verscheiden eischen heeft ontwikkeld, bewijst zij ook in den vooruitgang van de ontwikkeling des landbouws en in den strijd tegen het opkomende groote grondeigendom. Zij was ontstaan met de neerzetting der Duitschers in Germanie, dus in een tijd waarin veeteelt de hoofdbron was en de uit Azië meegebrachte, half vergeten landbouw pas weer opkwam. Zij heeft zich gehandhaafd door de geheele middeneeuwen heen in zwaren onophoudelijken strijd met den grondbezittenden adel. Maar zij was nog altijd zoo noodzakelijk dat overal waar de adel zich het boerenland had toegeëigend, de regeling der onderhoorige dorpen een markregeling bleef, al was zij ook door de aanmatigingen der grondheeren sterk beperkt: een voorbeeld daarvan zullen wij later melden. Zij schikte zich in de meest afwisselende verhoudingen van bezit, zoolang er nog maar een gemeenschappelijke mark bestond en eveneens in de meest verschillende eigendomsrechten op de gemeenschappelijke mark, zoodra zij had opgehouden te bestaan. Zij is ondergegaan
