lage peil dat de kapitalistische behoefte vereischt. Zoo gebeurt het dat de machinerie, om met Marx te spreken, het machtigste krijgsmiddel van het kapitaal tegen de arbeidersklasse wordt, dat het arbeidsmiddel den arbeider voortdurend het levensmiddel uit de hand slaat, dat het eigen product van den arbeider zich omvormt in een werktuig tot knechting van den arbeider. Zoo komt het dat economiseering der arbeidsmiddelen van stonde aan tevens onbarmhartigste verspilling van arbeidskracht en roofpleging op de normale voorwaarden der arbeidsfunctie wordt; dat de machinerie, het geweldigste middel tot verkorting van den arbeidstijd, omslaat in het onfeilbaarst middel om allen levenstijd van den arbeider en van zijn gezin in beschikbaren arbeidstijd voor de productiviteit van het kapitaal om te zetten; zoo komt het dat de afbeuling van den een de voorwaarde wordt voor den lediggang van den ander, en dat de grootindustrie, die den ganschen aardbol naar nieuwe verbruikers afjaagt, tehuis het verbruik der massa op een hongerminimum beperkt en zich hierdoor de eigen binnenlandsche markt ondermijnt. De wet, die de betrekkelijke overbevolking of het industrieel reserveleger steeds met omvang en energie der kapitaal-accumulatie in evenwicht houdt, smeedt den arbeider vaster aan het kapitaal dan Prometheus de wig van Hephaistos aan de rots. Zij heeft een met de accumulatie van het kapitaal overeenstemmende accumulatie van ellende tot voorwaarde. De accumulatie van rijkdom op den eenen pool is dus tegelijkertijd accumulatie van ellende, arbeidsdruk, slavernij, onwetendheid, verdierlijking en zedelijke ontaarding aan den tegenoverliggenden pool, d.w.z. aan de zijde der klasse die haar eigen product als kapitaal produceert." (Marx. Kapital, blz. 671.) En van de kapitalistische productiewijze een andere verdeeling der producten te verwachten, beteekent te verlangen det de electroden eener batterij het water niet in zijn elementen zouden ontbinden, zoolang zij met de batterij in verbinding staan, en niet aan den positieven pool zuurstof ontwikkelen en aan den negatieven waterstof.
Wij zagen hoe het tot het toppunt gedreven verbeteringsvermogen der moderne machinerie door middel ven de anarchie der voortbrenging in de maatschappij zich omvormt in een gebod voor den industrieelen kapitalist om zijn machinerie
