't jaer veertien honderd en tien: te meer alſoo uit zekere Africaenſche gevangene bericht kreeg, hoe Afrika ſich boven den berg Atlas wijd en zijdten zuiden uitbreide. De voet van’t gebergte Atlas was tot noch toe geweeſt d' uiterſte bepaeling der ſcheepvaert[1]; want dewijl aldaer een groot rif in d'Oceaen ſeer verre uitkijkt, was niemand tot dier tijd gevonden, dewelke ſoo diep zeewaerd dorſt ſteeken, buitenalle geſicht van ſtranden, om boven de gezeide ondiepte te ſtevenen.
Joan Conſalvus, Triſtan Varſèus en Ægidius Annius zijn d'eerſte geweeſt, die in d’ open zee ſtoutmoedig inliepen[2], en verſcheide Afrikaenſche Kuſten en onbewoonde eilanden ontdekten. Onder duſdaenige eilanden zijn Madera[3] en Sant Joris de Picho: welk eerſte Henrik voornoemd bevolkte met Portugeeſen, en ’t andere met Vlaemingen. Hy verkreeg voorts van Paus Martijn de vijfde, dat alle landſchappen, haer uitftrekkende van d'Uithoek Ganaria af tot Indien toe, den Portugees ſouden onderhoorig blijven.
Na Henrik, aflijvig op ’t jaer veertien honderd en ſeſtig, bleef ’t werk van landen te ontdekken voor een tijd ſteeken: ter oorſaek de Portugaelſche Koning Alfonſus, in ſwaere oorloogen bedremmelt, de handen niet ruim had, om op onzeekere kans d'Oceaen te bouwen. Echter bragt hy dezaek ſoo verre, dat, na ſliſſing der inlandſche beroerten, zijn vlootelingen by de ſtroom Zanaga invoeren: en voor de vermaerde koopſtad Genne, van welke Guinea[4] haer benaeming ontleent , ten anker liepen. Alhier kregenzeby ruiling elpen-been, goud ſlaeven en een vaste voet op ’t land, vermits beſettelingen lieten binnen een opgeworpen ſterkte : de ſlaeven wierden na Liſſebon vervoert.
Joan de tweede, zijn vader Alphonſis in ’trijk gevolgt, kreeg ’t oog op Arabien en Indien, en byſondere luſt, om een weg te openen uit d'Atlantichena na d'Indiſche Oceaen. De meeſte ſwaerigheid lag in’t beſtieren der ſchepen, wanneer buiten ’t geſigt van ſtranden de volle zee moeſten kieſen; en bovende banken, die vaek ettelijke mijlen weegs in zee uitſtaeken, benoodfaekt wierden te zeilen. Toenmaels waeren ſeer vermaerd in de Wis-konſt Rhoterik, Joſeph en Martijn Bohemus leerling van Joan Monteregius[5]: met deze raeds pleegt de Koning Joan „ten einde iets bedachten, na welk de ſchippers by ’t onbekend geſternte aen de zuid kant der middag-lijn, eenigſints giſſen konden, hoe verre van dit of dat land af ſteevenden. Degeſeide Wiskonſtenaers vonden eindelijk uit een ſeer heilſaeme werk tuig, namentlijk ’t aſtrolabium, niet alleen om de loop der ſterren af te meeten; maer ook ten dienſt van de zee-vaert heilſaem verandert. Zedert kregen de matrooſen meer moed en vaſtigheid in ’t bezeilen der Oceaen. Onder andere ſtelde Koning Joan over een vloot Jacob Canus , die ter mond van de stroom Zaires invoer: en aldaer een pylaer, behakt met Latynſche en Portugeeſche letteren, oprechtede, vervaetende d’ ontdekking der Africaenſche kuſten, door wie en onder wat Koning volvoert[6]. Hy vond hier beleefde Mooren: uit welke ſoo veel bericht kreeg; dat een magtig koning over haer heerſchte, die eenige dagreiſen landwaerd in hof hield. Derwaerds ſchikt Canus gezanten af: behoud vier Mooren tot gyſclaers : en voerdze met haer wil na Portugael, onder beding van herſtelling binnen vijftien maenden. De gyſclaers onderweeſen in de Portugeeſche tael, deden bericht: hoe haer vaderland Congo genaemt wierd[7]. Ter geſetter tijd verruild Canus aldaer de ſelve met de Portugeeſche geſanten: trekrecht toe na den koning, niet ſonder heerlijke ſchenkaedjen: en vind hem ſitten op een elpenbeene throon: ’t boven-lijf was naekt tot de ſchamelheid toe, voorts bedekt met een bombazijne kleedje: om de ſlinker arm droeg hy een goude arm-ring: over de ſchouders hing een paerde ſtaert, welke der koningen dragt is. Canus leid zijn geſchenken voor ’s koninx voeten neder, en onder de ſelve een blinkende kruis-vaen, by de Paus Innocentius d'Achtſle plechtelijk inge
- ↑ Waerom Africa niet verder ontdekt wierd?
- ↑ Wie d' eerſte in volle zee liepen.
- ↑ Madera van wie bevolkt.
- ↑ Door wie Guinea ontdekt is.
- ↑ Aſtrolabium van wie en waerom bedacht?
- ↑ Gedenkwaerdige verrichting van Jacob Canus
- ↑ Ontdekking van Congo.
