wijd. Zedert wierd 't Roomſche geloof by vele aengenoomen; ſulx de koning ſelf den doop ontfing. Eerlang nochtans door ſommige opgeruid, wierd de nieuwelinx ingevoerde godſdienlt t'eenemael gedempt. Ondertuſſchen ſliep Joan de tweede[1] niet op d'ontdekking van onbekende landen. Hy vaerdigde Joden en Chriſtenen over Egypten en Alexandria af na Indien: ten einde elders kondſchap kreeg, hoe 't vaer-waeter , boven d' uiterſte uithoek van Afrika, ten handel met d' Indiaenen, gevonden mogt werden. By Joans dood bleef die toeleg ſteeken: ſoo nochtans, dat des ſelsftaetvolger Emmanuel 't werk zedert niet min yverig opvatte. Onder Emmanuels beleid, voerde Valſeus Gama vier ſchepen, die, niet ſonder duiſend gevaerlijkheden, voor Calecut ten anker liepen[2]: en d'eerſte uit Euroope ontdekten, langs een zorgelije vaert, 't Ooſterſche Indien.
Maer Chriſtoffel Colonus.[3] was nu vijf jaer voor Gama in de weer, om nieuwe landſchappen weſtwaerd op teſoeken. De toeleg gelukte: alſoo eerlang een geheele weereld gevonden is, die namaels van Americus Veſpucius haer benaeming America ontleende: ſulx de verdeeling des weerelds, door onkunde van d'oudheid onrechtmaetig gemaekt, tot een rechte ſtant gebragt wierd[4]. Want indien eertijts de gantſche aerdboodem geen ander naem droeg als Aſia, Africa en 'Europe: ſoo blijft nu on wederſprekelijk, dat die drie gedeelten ſlechts een uitmaeken, namentlijk den Bekende Weereld: terwijl ten zuiden een tweede weereld leid, welke ,by weinig kuſten bekend, voorts Onbekend is. Voor 't derde weereldsdeel komt de Nieuwe Weereld of Amerika.
't Sal niet ondienſtig zijn, ons ſelf in te wikkelen in een dubbeld onderſoek wegens dit Amerika ; eenſdeels, of het ooit by de oudheid bekend ſtond? En tenanderen, watvolk en wanneer voor deſe Nieuwe Weereld inwoonders beſchaft heeft? Over 't eerſte ſtuk verſchillen de geleerde onderling. Die aen de oudheid ſoo veel eer toeſchryven, als of Amerika by haer ontdekt , of ten minſten niet onbekend was geweeſt, ſteunen op 't aenſienelijk geſach van beruchte ſchryvers onder de Grieken en Romainen. Zy behelpen haer dan met de weereld-wijſe Plato, dewelke wijdloopig gewaegt van een landſshap Atlantica[5] vetre buiten Gibraltars ſtraet door twee woefſte zeen beſpoelt en van magtige eilanden beſet. By de zeen verſtaenze d' Atlantiſche en Zuiderzee , by d'eilanden Cuba, Efpanola, Jamaica , Califoria en andere, wederzijds voor America verſpreid. Maer het kan waerlijk niet ontkent, of Plato beſchrijft een land 't welk nergens te vinden is, niet ſonder dartele verſiering van een weelderig verſtand. Immers ſoo weinig doed Diodorus Siculus[6] voor die America by de oude bekend ſtellen; want als hy verhaelt, hoe de Pheniciers, van d'Africaenſche Kuſt door ſtorm weſtelijk afgerukt, op een groot eiland vervielen, welk d' uitleggers voor America houden, is het daerom Amerika? Neen: het blijft ſeggen ſonder bewijs. Ariſtoteles[7] word hier met even gelijke waerſchijnelijkheid aengetrokken: wanneer ter neder ſtelt, dat buiten de Pylaeren van Hercules in d' Atlantiſche Zee eertijds een groot onbewoond eiland by de Carthaginienſer koopluiden gevonden wierd: dit bragt niet voort als wilde dieren en boomen : doorſneeden van viſch-rijke ſtroomen en ettelijke dagen zeilens afgezondert van 't vaſte land. De koopluiden, aldaer uitgeftapt, vonden de vruchtbaerheid der grond en getemperdheid des hemels ſoo aengenaem, dat ſich op 't ontdekte eiland ter neder-ſloegen. De Carthaginienſers verbooden op lijfſtraf, dat niemand derwaerds ſoude over-ſteeken, beducht voor verſwakking, indien groote volkplantingen verhuiſden. Maer hoe vonden de Carthaginienſers America ſonder zeilſteen? Hoe wierdenze verlekkert op America, daer de landſtreek rondom Carthago boven gemein vruchtbaer is? Sulx't geen Ariſtoteles verhaelt meer geduid kan worden op de Canariſche Eilanden of Brittannie,as wel op Amerika. Voorts komt ook de Prins der
