tot een stoffelijk boven anderen bevoorrechte positie? Multatuli behoorde tot de wel is waar zeldzame personen die hunne geestelijke meerderheid hadden aangewend zonder te letten op eenig stoffelijk belang—maar zelfs hij kon zich van de voor zijne klasse beschamende gedachte niet losmaken, dat grootere intellektueele verdiensten beloond moeten worden op een wijze, welke juist met grootere intellektueele verdiensten het minst vereenigbaar is. Daargelaten dat de geheele kwestie of in een maatschappij van gemeenschappelijk bezit der voortbrengingsmiddelen, al dan niet stoffelijke gelijkheid zal heerschen, noodzakelijk zonder eenig belang zal zijn zoodra een zoodanige maatschappij is gevestigd—en vóór dien tijd alleen dienst kan doen om ons bekend te maken met de schrikbeelden welke de gedachten van de bourgeoisie bezighouden.
Een verbeterd kapitalisme, een kapitalisme met een billijke verdeeling, met vrijheid voor de bekwaamste menschen om zich te verrijken ten koste van anderen—ziedaar dus het burgerlijk ideaal, op zijne beurt ook door Multatuli aanbevolen.
En in denzelfden brief vinden wij het bewijs dat de denkwijze van de bourgeoisie die het kapitalisme wil vereeuwigen, en slechts hervormingen toelaat welke het stelsel van in het oog loopende misbruiken zal ontdoen—dat hare instinktmatige gehechtheid aan het kapitalisme haar belet het kapitalisme te verstaan.
Uitdrukkelijk immers zegt Dekker, dat men niet te lijden heeft "door het kapitaal zelf", maar door "het valsche spel". "Het agglomereeren van finantieele kracht is m.i. noodig, en zou zonder 't valsche spel waarop ik doelde, den arbeiders ten nutte komen." Zeer zeker—in het kapitalisme is het kapitaal onontbeerlijk, en ook nuttig voor de arbeiders. Daarom, wijl het finantieele kracht is uit hunne arbeidskracht geput, de eenige manier om kapitaal te verzamelen, moet niet slechts het valsche spel met hunne arbeidsprodukten eindigen, maar ook het stelsel dat het exploiteeren van den arbeid veroorlooft. En dit is mogelijk omdat bij gemeenschappelijk
