gewezen of door hun beroep bevolen celibaat. Wat zij zich in een eigen woning niet kunnen verschaffen en missen moeten aan een eigen haard, schenkt hun, zoo goed en kwaad als het daarbuiten in deze maatschappij mogelijk is, en in een gehalte overeenkomstig de ongunst van die omstandigheden, het publieke huis met zijn voor allen toegankelijke bewoonsters. En deze bewoonsters van haar kant, hoewel voor allen toegankelijk, zien in de bezoekers niet enkel de koopers van een vermaak dat partijen vrijlaat zoodra het is genoten en haar slechts de verplichtingen oplegt van levering ter ééne, van betaling ter andere zij. Niet geheel en al heeft hier de commerciëele verhouding de natuurlijke doen ontaarden, en iets van de relatie tusschen vrouw en man, met teekenen van genegenheid en verschooning, bleef haar vergezellen.
Niet alleen de mannen die geen eigen huis konden houden, verschaffen de kliënteele van deze oudere en mildere vormen van prostitutie. Er zijn ook de jonge mannen onder, die door het genot van deze kortstondige betrekkingen en haar vrije, plompe gezelligheid, deze leeren stellen boven den omvang met vrouwen die zich enkel blijvend verbinden, en wier omgang uit dien hoofde het inachtnemen van een zekere ingetogenheid oplegt. Wij lezen in vroegere tijden van veel vrijer verhoudingen tusschen jonge mannen en vrouwen dan tegenwoordig algemeen zijn; en van huwelijken die dan eerst werden gesloten, wanneer de vrijster en vrijer weldra moeder en vader zouden worden of het reeds eenigen tijd waren. Zulke verhoudingen worden onmogelijk in een maatschappij waarin kapitalisme en warenproduktie het individualistisch streven van elk voor zich op de spits hebben gedreven. Thans zou het moeder worden van het meisje in de meeste gevallen maatschappelijk het omgekeerde gevolg hebben: niet het huwelijk bespoedigen maar voor altijd doen uitstellen. Wil zij trouwen, het meisje, dan moet zij voor alle dingen zorgen dat zij nog geen kinderen heeft, want haar echtgenoot heeft alle redenen om nog niet vader te willen zijn. En dit heeft
