blijven. Onbevredigd naarmate de kondities, die de waardeleer gebiedt in acht te nemen, door onkunde of onmacht minder goed zijn vervuld.
De eisch, immers, is niet een goed gebruiksartikel te leveren, maar een gebruiksartikel, dat waarde heeft. Op de warenmarkt geldt iedere waar slechts als een evenredig deel van den totalen arbeid op een gegeven moment voor de vervulling eener bepaalde behoefte noodig. En met den besten wil is juist bijna nooit uit te maken, welke de hoeveelheid van dien arbeid, of hoe groot de vraag is naar eenige waar. In den regel blijkt dit eerst op de markt als ieder individueele warenproducent zijn arbeid reeds heeft verricht. Ook de andere faktor die op de hoeveelheid noodigen arbeid van grooten invloed is, de snelheid waarmee de waar op een gegeven tijdstip geproduceerd wordt, is niet van te voren aan iederen producent bekend, wordt hem eerst bekend gemaakt door de prijscouranten van zijn konkurrenten, wanneer het gewoonlijk te laat is.
Het resultaat van een en ander zien wij in het streven van iederen producent om de hoeveelheid arbeid die hij aan een bepaalde warenhoeveelheid besteedt zoo klein mogelijk te maken. Baat het al niet, schaden kan het in geen geval. Behalve natuurlijk de verbruikers, wanneer de al te haastige producent zijn waar in plaats van uit de echte stof, van bestanddeelen vervaardigt die minder tijd kosten, terwijl de verbruiker meent dat hij de echte waar ontvangt en daarvoor betaalt. Als zijn toeleg slaagt om onder den gemiddeld noodigen tijd te arbeiden, dan zal hij een extra-voordeel genieten wijl zijn produkt zal aangemerkt worden als in den noodigen tijd te zijn voortgebracht, en hij dus meer kunnen verkoopen dan anderen tegen denzelfden prijs, of wel evenveel als zij met minder moeite. En zoo ziet men dan ook het streven om in minder dan den op zeker oogenblik noodigen arbeid een bepaalde hoeveelheid goederen te produceeren van af het begin der warenproduktie, maar vooral sedert het begin der kapitalistische warenproduktie, die nu eenmaal toch hare eigenaardigheden heeft, o.a. deze dat de kwestie om
