nis van het handelskapitaal aangebroken wanneer de klandizie meer als een gunst gezocht dan als een prijs veroverd wordt.
Temple de gezant heeft in zijn meer genoemde gedenkschriften de hoedanigheden van den koopman die voor zijn oogmerk geen middel ongebruikt laat—die niet als de moderne ondernemer van nijverheid of handel een gansche bevolking, de arbeidende klasse in vijf werelddeelen tot zijn dienst en exploitatie gereed vindt, welke om strijd haar arbeidskrachten aanbiedt, maar die voor elke onderneming als het ware het voorwerp zijner uitbuiting opnieuw moet zoeken, een voorwerp dat hem telkens door konkurrenten afgenomen, door diplomatie en politiek verboden, door oorlog ontoegankelijk gemaakt kan worden, afgezien nog van de groote kans dat zijn berekeningen falen of wel de vruchten eener welgeslaagde affaire onderweg worden geroofd: en die daarom, wil hij kunnen slagen, wil hij vroegere verliezen goedmaken en tegen toekomstige verliezen zich dekken, geen enkel middel ongebruikt laten mag; Temple heeft de hoedanigheden welke onder den drang der omstandigheden gewekt worden, met groote scherpzinnigheid aangeduid. De geldgierigheid, die bij tijden als roekeloosheid en overmoed verschijnt, als lafheid en onderdanigheid bij andere tijden, is steeds de naar tijden zich wijzigende en aan omstandigheden zich passende koopmansgeest, in den strijd om het bestaan in de wereld van het oude handelskapitaal gevormd.
- "Zij gebruiken, schrijft Temple, hun bekwaamheid en hun schranderheid om partij te trekken van anderer lieden onkunde en dwaasheid met wie zij in aanraking komen; en stellen hooge eischen als zij de sterksten zijn.
- "In andere streken, als zij te doen hebben met menschen die even goed op de hoogte zijn als zij, en zij zich onder bereik bevinden van wet en recht, zijn ze de oprechtste en eerlijkste kooplieden van de wereld.
