DE TOEGEWORPEN HANDSCHOEN.[1]
De religieuze socialisten zijn altijd van meening geweest dat aan de andere partijgenooten iets van groote waarde ontbrak—het godsdienstig geloof, de theologische zienswijze. Volgens de niet-geloovige socialisten, daarentegen, bezaten die partijgenooten iets dat men zeer goed, en beter zelfs missen kon: een bestanddeel van de burgerlijke levensbeschouwing dat althans in dezen tijd praktisch van geenerlei beteekenis was gebleken en theoretisch de geestelijke grootheid van het socialisme deed miskennen. Nog altijd staan deze overtuigingen als zoodanig tegenover elkander. Maar in den stand van de ideeënstrijd op dit punt is in de laatste jaren een verandering gekomen—en het demonstratieve, georganiseerde optreden van de religieuze partijgenooten in hun onlangs gehouden kongres heeft die verandering voor iedereen zichtbaar gemaakt.
Niet, dat de woordvoerders van deze richting hun overtuiging ooit onder stoelen of banken hebben gestoken, veeleer poogden zij hun denkbeelden in de hoofden te prenten van allen die naar hen luisteren wilden. Echter verschillen zij bij vroeger door de ontwikkeling van een grooter bedrijvigheid en zelfs door het aannemen van een beslist agressieve houding. Het is bij hen niet maar een konstateeren van een verschil, het wordt meer en meer het kritiseeren van een gebrek, en het bepleiten van eigen inzichten gaat over in de bestrijding van die van anderen. Men gaat thans van dien kant zoo ver dat men aan het streven der niet-religieuze socialisten alle geestelijke waarde en idealistische strekking ontzegt, en van dien aard alleen wil erkennen wat een theologischen stempel draagt. De sociaaldemokratie—leert men ons tegenwoordig—mag er zijn als politieke en sociale beweging en zelfs verdient zij den steun van alle welgezinden. Maar er is in de wereld nog iets anders dan politiek en zoo, dat immers louter stoffelijke dingen zijn. Over de andere dingen, de geestelijke en als zoodanig "hoogere" dingen, zwijgt de sociaal-demokratie, juist om-
- ↑ Voor het eerst gepubliceerd in Het Volk (Pop.-wetenschappelijk Bijvoegsel) (1927).
