Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/101

Deze pagina is proefgelezen
79
79
Plaets of Landbeſchrijvinge.Corografia.

heeft de vergaederinge ſchandigh geſwegen. Horatius ſeyt noch wijder: Want de Poëten Eupolis en Ariſtophanes, die de oude Comedie hebben gevolght, wanneerſe iets vonden, dat iemant een boef, dief, knevelaer of hoerenjaeger was, dat brachten zy vrymoedigh voor ’t volck.

Corografia. Plaets of Landbeſchrijvinge.

EEn jonge vrouwe gekleet in weerſchijn, doch dat het kleet ſlecht en kort zy. Mette rechter hand ſalſe houden een Monicometer of Gnomon, dat is een vierkant Landmeeters inſtrument, en op de aerde van dieſelve ſyde, ſal ſtaen een globe, die een kleyn deel geteeckent is. In de ſlincker hand ſalſe een paſſer, met een rye en een terminus of merckpael van dieſelve ſyde op der aerde, houden.
Chorographia heeft haer naeme van Choros, ’t welck in Griex een plaetſe bediet, en grapho ick ſchrijve, waer over dit woord ſoo veele bediet als beſchrijvinge van een plaetſe, Stadt of beſonder Landſchap, doch niet al te groot, weſende dit woord, ’t ſelve, dat Ptolomæus Topographia noemt: ’t welck eygentlijck een beſondere plaetſe afteyckent.
Iongh wort zy geſchildert, om dat zy in ’t nemen van de grenſſen en paelen, ſoo van Princen als anderen, den ſtant verandert, ſoo in kleyn als groot beſteck, herſtellende de Heerſchappyen en Landen van een ygelijck.
Zy wort in weerſchijn gekleet, want zy neemt de gelegentheyt der Landen op verſcheyden wyſe. Dat het kleed ſlecht en kort is, geſchiet om te vertoonen, dat als men den grond en de maete neemt van de Heerlijckheden, datmen veel eerder en korter, de kleyne deelen als de groote, kan meeten.
Zy hout den Gnomon in de rechter hand, om datmen daer mede ſeer bequaem kan meeten alle grenſſen en nabuyrſchappen van yders heerlijckheyt, gelijck mede de langhte en de breede.
Datſe mette ſlincker hand het Compas en de Rye hout, betoont, dat als men door deſe inſtrumenten uytwerckt, watmen door den Gnomon heeft gevat, ſo ſetmen de merckpaelen, ’twelck het gebruyck is om yder ſijn naegebuyrſchap te onderkennen, en yder ’t zyne af te ſcheyden.

Giorno Naturale. Dagh nae de Natuere.

DE Dagh wort een gevleugelt Iongelingh afgeſchildert, om reeden die in de beeldniſſe van ’t Iaer is gedaen, met een circkel in de hand, ſittende op een wagen boven op een wolcke, met een ontſteecken toortſe in de hand, weſende de wagen van vier paerden voortgetrocken: waer van ’t eene wit, ’t ander duyſter ſwart, en d’andere twee kaſtanie bruyn ſullen weſen: uytdruckende de vier deelen des daeghs, te weten het op en ondergaen van de Sonne, den Middagh en Middernacht, welcke viere te ſaemen gevoeght zijnde, maecken den natuerlijcken dagh: dat is alle de tijd, die de Sonne op een mael doet, in ’t ommeloopen van den gantſchen Hemel, ’t welck door den circkel, die hy in de hand heeft, wort te kennen gegeven.

De konſtige of gemaeckte Dagh.

EEn Iongelingh van ſchoon opſicht met vleugels: om dat hy een deel van den Tijd is, voort getrocken zijnde van twee roode paerden, die van Aurora worden geleyt, in de reſt is hy als de bovengeſtelde beeldeniſſe.
De twee paerden zijn de Morgen en Avondſtond, dat is alle de tijd ſoo lange als men ’t licht op ’t aerdrijck ſiet. En daerom wort geſeyt dat Aurora den dagh geleyt, want zy komt altijd eer den dagh aenbreeckt.

De konſtige Dagh.

EEn Ionghman in ’t wit gekleet, blinckende, met vleugels, en gekroont mette Ornithogale, weſende een witte bloeme, die ſich in ’t opgaen van de Sonne begint te openen, en in ’t ondergaen te ſluyten. Even gelijck de Poëten doen, die by het openen van den dagh, het opgaen van de Sonne verſtaen, en by het ſluyten, het ondergaen deſſelven.
Hy houd een Pauwe in de hand, mette ſtaert om leegh en geſloten, ſulx dat hy de oogen van ſijnen ſteert bedeckt, overmits alle ſterren, by daege, te ſchuyl zijn, ’t welck

door