ſijn eygen ſwaerte, vaſt gebonden zijnde op ’t centrum, ’t welck het midden deſſelven is. Want alle ſwaere dingen daelen nae ’t centrum. En vermits het ſwaer is, heeft het een centrum of middelpunt in ſich, en ſoo ſtaet het Aerdrijck door haer ſelven, rontom op haer centrum.
Om dan een beeldenis van ’t Aerdrijck te vertoonen, ſoo ſal ’t onmogelijck zijn dat ſelve met haere oneindlijcke eygenſchappen te ontwerpen, wy willen dan wat haer eygen is, en tot ons voornemen dient, voorſtellen.
Een bedaeghde Vrouwe, doch niet ſeer groot, met een duyſter grau kleed als de Aerde is, waer op eenige padden loopen, en boven dat kleed heeftſe een groene Mantel van verſcheyden kruyden, bloemen, koorenayren, witte en blauwe druyven; met d’eene hand houtſe een kind dat ſuyght, mette ander omarmtſe een dood Man, uyt de andere borſt ſpringht een Fonteyne, diewelcke onder haere voeten loopt, alwaer oock verſcheyden Slangen zijn. Op haer hoofd heeftſe een Stadt, en aen haeren hals, goud en koſtele ſteenen, gelijck mede aen de voeten en handen.
Bedaeghd wortſe gemaeckt, om datſe als een Moeder is van alle voortteelinge, en geſchaepen in ’t begin der Werreld, en ſal oock ten laeſten einde blyven: Niet ſeer groot iſſe, om datſe de kleynſte onder alle Elementen is. Het duyſter grauwe kleed met de Padden daer op, bediet, dat de Padden van de Aerde leven.
De groene Mantel met kruyden, bloemen, kooren-ayren, witte en blauwe druyven, is ’t eygen kleed van de Aerde, want nae dat de tijd van ’t Iaer is, ſoo wortſe daer mede bekleet, om overvloedigh ſoodaenige goederen te ſchencken, die den Menſchen noodigh zijn.
Het kind dat zy aen de rechter Mamm’ houd, bediet, dat zy onſe Voetſter is, ons het onderhoud verſorgende.
De doode Man, dieſe van d’andere ſyde omarmt, druckt uyt, dat gelijck zy de levende ſpijſt, zy oock alſoo de doode omarmt, houdende dieſelve in haeren ſchoot, ter tijd der algemeene opſtandinge.
De Borſt daer het Waeter uyt ſpringht, beeld af de ſpringhaders, beecken, revieren en vloeden, die uyt haer voortkomen.
Het Waeter als mede de Slangen, die zy onder haere voeten heeft, zijn de onder-aerdſche hoolen en waeteren, daer de Slangen in zijn, die in de holligheden werden beſlooten.
De Stad, die zy op ’t hoofd draeght, vertoont, dat de Aerde onſe aller onderhoudſter, en onſer aller woonſtede is.
De Eedelgeſteenten aen hals, handen en voeten, zijn de verſcheidentheden van gout, ſilver en andere metallen, als mede van de Eedelſteenen die in haere ingewanden zijn: die tot ons nuttigheyt en vermaeck tot ons werden overgebracht, en zy is gelijck Plinius verhaelt een goeddadige Moeder, die altijd behulpſaem is, en die nimmermeer beſchaedight.
De Elementen nae ’t gevoelen van Empedocles.
EMpedocles ſeght, dat de vier Elementen, als Vier, Locht, Waeter en Aerde, de eerſte beginſelen zijn geweeſt, doch met twee voornaeme machten, als vriendſchap en vyandſchap, verſelſchapt, waer van d’eene ſich vereenight en d’ander ſich afſcheyt. Van eenige zijnſe genaemt mogelijcke en onmogelijcke t’ſaemenvoegingen, gelijck die by Laertium werden verhaelt, te weten van den witten Iupiter, hooge Iuno, de rijcke Pluto, en de ſchreyende Neſtis, die de revieren mette traenen der Menſchen vervult. Waer over hy te gelijck verſtaet het vier, datter is boven de locht, en noemt dat, natuerlijcker wijſe, Iupiter, om datter geen krachtiger hulp-middel wort gevonden als het Vier. De hemelſche Iuno wort by de locht verſtaen, en hier mede komen veele Poeeten overeen, die Iuno maecken een Vrouwe en Dochter van Iupiter, om datter dieſelve hoedanigheden, of ten minſten weynigh onderſcheyt, tuſſchen d’een en d’ander is, gelijck oock Homerus uytdruckt. De vaeder Ditis wordt oock voor ’t Aerdrijck, en oock Pluto genaemt, te weeten een Koningh en een rijck Heere van der Aerde, om dat, daer in, de allerrijckſte ſchatten zijn verborgen, en daer uyt gout, ſilver, en alle andere metallen, worden gehaelt. Neſtis wort ten laeſten oock voor de Vloeden genomen, te weeten om ’t Waeter voort te brengen, en wil daerom niet naelaeten het gedicht van Ioan Zarat.
