De Ergerniſſe wort oud geſchildert, om dat de Ergerniſſen, die by de Oude begaen worden, van meerder opmerckinge zijn, als die van jonge luyden gedaen worden, gelijck Petrarcha ſeyt: ’t Is niet ſoo ſchandigh, wanneer een jonge ſondight, als een oude.
Dat hy den mond open hout, bediet, datmen niet alleen met wercken, maer oock met woorden, die buyten de paelen der eerbaerheyt geſproken zijn, groote Ergerniſſe geeft, want zy doen daer door andere tot quade wercken vervallen, tot ſchaede en ondergangh der ſelven, gelijck D. Thomas mede verhaelt.
De gekrulde hoofdhayren, de witte baerd konſtlijck geſtreelt, ’t ſchoone kleed en de bovengenoemde inſtrumenten, vertoonen, dat het een groote Ergerniſſe in een oud Man is, ſwaere ſaecken te laeten verlooren gaen, en ſich totte dertelheyt, gaſtmaelen, ſpeelen, troeven en andere dertelheden te begeven. Waer over Cornel. Gallus ſeyt:
’t Is ſchandigh dat een oud Man praelt,
En door ’t ſnoo leven ſchand behaelt,
Door ſpotten, braſſen, vuyl geſanck,
Dees vreughd ellendigh valt en kranck.
Seneca ſeyt oock in ſijn Hippolitus:
De Ionghlingh ſtaet de vreughd best an,
Maer ſtaetigheyt past d’oude Man.
Dat hy ’t troefſpel hout, dat het een yder ſien kan, is een klaer teycken van Ergerniſſe, en beſonder in d’Oude, om dat hy alleene het ſpel niet verlaet, maer geeft daer boven den Iongelingen ſtoffe, om ſijn quade voordaed nae te volgen.
Severita. Ernſthaftigheyd.
EEn oude Vrouwe, ſeer Koninghlijck gekleet, en met een Lauwerkrans gekroont, houdende in haer ſlincker hand een vierkant of cubus, waer op een bloote Poignaert ſtaet, en de rechter arm uytſteeckende; zy hout een Scepter in de rechter hand, als of zy iets gebood, by haere voeten ſtaet een Tyger die ſich seer wreed vertoont.
Oud word zy geſchildert, om dat den Ouden eygen is, ſich Ernſthaftigh of ſtraf te vertoonen, hebbende dit de Ernſthaftigheyt voor een wit, datſe door geenderhande ſake wort beweeght, noch datſe haer eyndlijck laet buygen door eenige ſlechte of ydele dingen, in wat gelegentheyt het ſoude mogen weſen.
Met een Koninghlijck kleed wort zy gemaelt, om dat aen Koninghlijcke perſonagien en die van groot bewint zijn, de Ernſthaftigheyt wel paſt. Patritius ſeyt, Een Koningh betaemt de Ernſthaftigheyt, ’t past oock ſijne heerlijckheyt wel, en vermeerdert ſijne waerdigheyd.
Met een Lauwerkrans is zy gemaelt, om te vertoonen dat de dapperheyt en hoogheyt de Ernſthaftigheyt wel paſt, overmits de Keyſeren, als treflijcke dappere en ernſtige Mannen met den Lauwerkroon zijn gekroont geweeſt.
Zy hout den Cubus in de ſlincker hand, om dat de Cubus vaſtigheyt bediet, want op wat ſyde die komt te ſtaen, ſoo ſtaetſe vaſt en van alle ſyden in ’t gewicht. ’t Welck de licchaemen in d’andere beeldeniſſen niet hebben. Alſoo is oock de Ernſthaftigheyt beſtandigh, vaſt en altijd van een ſterck gemoed, volherdende in haer voornemen, niet weyflende nae d’een of d’ander ſyde.
De bloote Poignaert in ’t midden van den Cubus, bediet, dat de Ernſthaftigheyt een Deughd is, die onbuyghlijck is in de benautheyt der ſtraffe, wanneer ’t de rechte reeden vereyſcht, ſeyt D. Thomas.
Zy hout met de rechter hand den Scepter, op de maniere als ofſe iet gebood, zijnde de Ernſthaftige, altijd als Ernſte en waerachtige, ’t welck het eygen teycken is van Rechters en Koningen, die den Scepter voeren, en gebieden. Wiens woorden altijd moeten waerachtigh, beſtandigh en onveranderlijck weſen, gelijck Franc. Patritius ſchrijft.
De Tyger wort aen haer ſyde geſtelt, want gelijck dit Dier uyter natuere wreed is, ſoo laet ſich oock dit Dier van geen perſoon handelen: Alſoo buyght ſich oock de Ernſthaftigheyt niet, noch door gebeden, noch door eenige ſaecke, hoedaenigh die zijn, hebbende dit voor haer ooghmerck niet een ſtip te wijcken van haere natuerlijcke genegentheydt. Waer over Virgilius ſinght Mens in mota manet &c.
Vergeefſche traenen ſtortmen uyt,
Waer ’t hert ruſt op een vaſt beſluyt.
Anders.
De traenen zijn vergeefs gedaen,
’t Gemoed blijft als een Rotſe ſtaen.
