Consuetudine. Gewoonte.
_p_168_Consuetudine.jpg)
EEn oud Man, die daer gaet, met een grijſen baerd, leunende met d’eene hand op een ſtock, alwaer een letter-rol aen vaſt is met deſe woorden, Vires acquirit eundo, dat is, al gaende krijght het kracht. Draegende op de ſchouder een hoop konſtige inſtrumenten, en ter ſyden is een rad om Meſſen te ſlijpen.
De Gewoonte druckt in onſe ſinnen de gedaenten van alle dingen, en bewaertſe voor de Naekomelingen, en maeckt datſe billijck en betaemlijck zijn, en ſtelt nae haer believen verſcheyden wetten, in ’t leven en ommegangh der Menſchen.
Oud wort hy gemaeckt, vermits door het lange gebruyck, de achtbaerheyt of het aenſien beſtaet, en hoe ouder zy is, dies te vaſter ſtaetſe op haere voeten, ’t welck beduyt wort door de ſpreucke, die de oude Man in de hand heeft, ’t welck oock paſt op het rad, dat welcke ſoo ’t niet beweeght en ommegedrayt wort, ſoo heeft het geen kracht om ’t yſer af te nemen noch te ſcherpen: Inſgelijx mede, wanneer de Gewoonte, door de oeffeninge niet beweeght wort, ſoo verkrijght het geen aenſien, maer keerende rontom, wort de Wille in ’t willen ſoodaenigh vereenight, dat ſonder te verkrijgen de kenniſſe van de bepaelinge der Reeden, houtſe evenwel de gemoederen vereenight in een ſelve beſigheyt, en bewaertſe daer in ſtantvaſtelijck. Daerom ſeytmen, dat de Wetten van de Gewoonte ſoo vaſt zijn als de Keyſerlijcke Wetten ſelve, gelijck oock in alle konſten en wetenſchappen, om een twijfelachtige ſaecke te beproeven, ſoo wort het gebruyck in bedenckinge genomen, ’t welck hergekomen is door een algemeene toeſtemminge, als of het ſchier onmogelijck was, datter iet ſtrijdigh ſoude zijn tegen ’t geene alreede beproest en goet gevonden was. Daerom ſeght Horatius dat de heerlijcke woorden van een Poeet, moeten genomen worden van de gewoonte. In ’t korte ſoo wort dit gemerckt en waergenomen in alle dingen; ten eynde deſe nootwendige ſchoonheyt niet worde geſchent in den loop van den burgerlijcken ommegang, en daerom draeght hy op ſijne ſchouderen een bondel met konſtige inſtrumenten of wercktuygen die de Schilder hem kan geven, nae dat het hem ſal believen.
Avaritia. Gierigheyt.
EEn bleecke lelijcke Vrouwe met ſwarte hayren, mager met een ſlaefſche kleedinge, op wiens voorhoofd Pluto ſal ſtaen, die gehouden wert voor den God der Rijckdommen, weſende met een gulde keeten omgort, die haer achter nae, op der aerde ſleept. Zy toont haere bloote borſten vol melck, hoewel zy achter haer een kindeken heeft, dat wel onnooſel en beroyt gekleet is, ’t welck zy mette rechter hand, ſoeckt wegh te ſtooten, om ’t ſelve geen melck uyt haere borſten te geven, houdende dieſelve met haer ſlincker hand geſlooten.
Bleeck wortſe geſchildert, om dat de geſtadige ſorge van schatten te vergaederen, en de onverſadelijcke begeerlijckheyt, haer bleeck maeckt, om ſich anderer luyden goederen eygen te maecken, ſonder opſicht, ’t zy aen de kracht der wetten of aen eenige betaemlijckheyt, ſoo is mede de bleeckheyd een werck van vreeſe, die der gierigen ingewanden dapper heeft beſet, niemant betrouwende,
