maer om datſe oock midden in Italien leyt, gelijck Virgil. in ’t vii boeck Æneiad. beſchrijft, Est locus Italiæ in medio ſub montibus altis &c.
Niet ſonder reeden wort de Overvloets Hooren daer by gedaen, want Strabo ſeyt dat het geheele Landſchap vruchtbaer is: Iae ’t is ſoo vruchtbaer op eenige plaetſen, datſe het vette van Italien genaemt worden. Boterus en andere Schrijvers, ſoo oude als nieuwe, beveſtigen ’t ſelve, als mede Stephanus, dat de Dieren tweemael in Vmbria ’s Iaers haer vrucht voortbrengen, en oock dickwijls tweelingen, gelijck mede de Vrouwen, en de boomen dobbelt bloeyſel en vruchten geven, daerom dachte my dat de Overvloets Hooren en het teycken Gemini haer wel paſte, ſoo datmen van haer met recht wel magh ſeggen ’t geene Virgilius van Italien ſpreekt:
Bis gravidæ pecudes, bis pomis utilis arbos.
De witte Stier wort ter ſyden deſe beeldeniſſe geſet, want dit Landſchap brenght ſeer ſchoone Stieren voort, en ten meeſtendeel groot en wit, die by den Romeynen in groote achtbaerheyt waeren, want de Overwinnaers gebruyckten dieſelve in de triumphen en offerhanden, waſſchende dieſelve eerſt uyte reviere Clitumne, waer van Virgilius, S. Italicus en andere gedencken. Van binnen moet Vmbria daelen en platte weyden hebben, om de aert van dit Land te vertoonen.
Latio. ’t Latijnſche Rijck.
LAet ons voor het Latium ſien den ouden Saturnus, een Man met een lange baerd, dick en grauw, ſittende in een grotte, houdende een ſeyſen in der hand. Boven op de grotte ſal een Vrouwe ſitten op een hoop wapenen en krijghsgereetſchap: hebbende op ’t hoofd een Helmet, dat met een ſchoone Veederbos geciert is, en in de ſlincker ſalſe een kroone ofte een Lauwertack, en in de rechter een korte deegen hebben, doch niet ſpits.
Latium door de Zeetel die ’t Romeynſche Rijck beſit, is niet alleen het voornaemſte deel van Italien, maer oock van de geheele Werlt.
Door Saturnus in de grotte, wort deſe Provintie afgebeelt, hebbende deſe naeme Latium verkregen, om dat hem Saturnus hier verberghde, terwijlen hy vluchtede voor ſijnen ſoone Jupiter, die hy berooft hadde van ſijn Koninghrijck, gelijck Virgilius verhaelt in ’t viii boeck van Æneas, en Ovidius in ’t i boeck van ſijn Faſti of Rechtsdagen.
Hy hout de Seyssen als een eygen gereetſchap of waepen, waer mede hy van de Poëten is afgeſchildert, oock wortſe hem gegeven, om dat eenige ſeggen, dat hy daer van de Vinder is, terwijlen hy den inwoonders van Italien het Land leerde bouwen, en het graen en kooren verſaemelen. Andere ſeggen dat deſe waepenen hem van ſijn Moeder gegeven zijn, als hy tegens ſijn Vader ſtreet en opſtont om ſijne broeders te verloſſen uyte gevangenis, en dat hy hier mede Cælum lubde, gelijck Apollonius in ’t iv boeck van de Argonauten verhaelt.
Voor de Vrouwe die op de Grotte ſit, wort Romen verſtaen, die boven Latium geſtelt is, niet alleene als de aldervoornaemſte, maer oock als de glans en eere van ’t ſelfde. Want Romen wierde van ouds Saturnia geheeten, ’t welck Ovidius oock vertoont in ’t vi boeck van ſijne Faſti, daer hy Juno invoert die van haer ſpreeckt: Si genus aspicitur, &c. en dat op de wijſe als geſeyt is; gelijck men oock heeden Romen ſiet in een oud, eedel, marmre uytgehouwen beeld in Vaticano in ’t Hof van de Ceſii. De Lauwertack of de krans deſſelven vertoont, dat deſe totte overwinningen en triumphen wierden gebruyckt, en oock totte wapenen, en dat die in dit Land, met groote menighte wierden gevonden. En Plinius verhaelt in ’t xxv boex xxx cap. als datter een Adelaer was die een witte Henne hadde opgenomen, die een Lauwertack vol beſyen in den mond hebbende, liet hy dieſelve ongeſchent vallen in de ſchoot van Livia Druſilla, die noch daer nae de Vrouwe wierde van Auguſtus. Over welcke geſchiedeniſſe men de Prieſters raed vraeghde, die daer op antwoorden, dat men de Henne en Kiexkens die daer van quaemen, ſoude bewaeren, en datſe deſen tack ſouden planten. ’t Welck gedaen zijnde in de ſtad Ceſare by den Tyber, ſoo wies daer uyt een groot boſch van deſe boomen, van welcke de Keyſers, die daer nae triumpheerden, altijd een Palmtack in de handen, en een krans om ’t hoofd droegen. En van deſe zijn veele andere
