dieſelve de wanhoop ten roove, buyten de behoorlijckheydt: Boven dit, is de Leeuwenhuyd, by de welſtand gevoeght: weſende dit dier, ſoo veele ’t lichaem belangt, ſeer wel geſtelt en volmaeckter als andere dieren: En ſoo veel ’t gemoed belangt, ſoo iſſer niet een dier, dat meer de behoorlijckheyt gaede ſlaet als de Leeuwe, want hy is mild, grootmoedigh, beminner van de overwinninge, ſachtmoedigh, rechtvaerdigh, lievende die geene, waermede hy verkeert, gelijck Ariſtoteles ſeght. En hy vergramt ſich nimmermeer over een menſch, ten zy dat hy geterght zy, en alſdan is hy reedelijck in ’t ſtraffen, neemende eenen die hem een weynigh miſdaen heeft by’t hoofd, doch verſcheurt hem niet met ſijne klauwen, maer ſchuddet hem alleene; en als hy hem een weynigh verſchrickt heeft, ſoo laet hy hem gaen. Doch hy ſoeckt dien ſwaerlijck te ſtraffen, die hem ſal geſlagen of gewondt hebben, ’t zy met pijlen of ſpieſſen. Oock lijd hy niet, dat yemant overlaſt geſchiet, maer ſtraft dat ſelve, gelijckmen by Ælianum leeſt, dat een Leeuw, Beer, en Hond by malkanderen opgevoet zijnde, lange te ſaemen, ſonder eenige Huys-twist in vreede leefden: maer op ſeeckere tijd, de Beer op den Hond vergramt zijnde, verſcheurde dien-ſelven; dies de Leeuw daer-over ontſtelt, ſtrafte den Beer, als een rechtvaerdigh Koning, metter dood. Plinius verhaelt dat het een danckbaer dier is, en der weldaden gedachtigh, weſende goedertieren, vergevende een ygelijck wie ſich voor hem vernedert, vertoonende altijd een dapper en eedel gemoed; En ſoo hy oyt, door de menighte der Honden of Iaeghers verſtrickt wort om te wijcken, ſo ſal hy ſich niet ſnellijck, voor de oogen in de vlucht geven, achtende dat het hem geen eere is ſich een ander te onderwerpen, want dat ſoude eenen Koning, gelijck hy is, onbetaemlijck zijn; maer hy gaet met een ſtaetige maniere voet voor voet te rugge: En om allenskens ſijne achtbaerheyt te bewaeren, begeeft hy ſich midden in’t veld, ſich daer tegens wapenende, als of hy niet op haer paſte, ter tijd toe hy elders eenige ſtruyvellen ſiet, daer in hy dan vliet en ſich verberght, niet dat hy verſchrickt is, maer om ſich wederom van nieuws te wapenen: En ſoo brenght hy ſchrick en vreeſe aen andere. In ’t kort, hy draeght ſich ſoo achtbaer in alle deelen, als eenigh Vorſt of Koning. En dit is ſoo veele de Achtbaerheyd van de daed belangt. Nu ſullen wy vande Achtbaerheyt in ’t ſpreken handelen.
Het vierkant met het teycken Mercurii, bediet de Achtbaerheyd, vaſtigheyd en ſtantvaſtigheyd, om daer door nae de behoorlijckheyt te ſpreecken: En daerom wierde Mercurius Tetragonos of vierkant, dat is vaſt en wijs geheeten. Want men moet onvaſt, onverſichtigh noch wiſpeltuyrigh zijn in ’t ſpreken, buyten de paelen van eerwaerdigheyt, noch men moet niet lichtvaerdigh zijn, om op de perſonen te laſteren en te ſteken, verachtende al wat men daer van hoort, weſende dit een vermetelheyt en ongebondenheyd: Maer men behoort een ſeeckere eerbiedigheyd tot een ygelijck te draegen, gelijck Cicero verhaelt; ſulx datmen moet bedacht zijn, om eerlijck van andere luyden te ſpreecken. Want niet wel van yemant te ſpreken is een teycken van boosheyt, nijdigheyt en oneerbaerheyt, gelijck de tonge van Therſites was, daermen by Homerum van leeſt, te weeten, venijnigh, lichtvaerdigh en ſnel, om ſeer ſchandelijck te ſnappen en van ſijnen Koningh qualijck te ſpreecken. Maer Vlyſſes daer en tegen, was ſtil-ſwijgende, en bedachtſaem, al-eer hy ſprack, wel vierkant ter taele, voorſichtigh en oprecht, konnende als een kloeck en gauw Man, de achtbaerheyt van een wijs Man in alles houden. De Tonge moet niet ſneller zijn als ’t gemoed, gelijck Chilon ſeydt: Want de woorden zijn aenwijſers van yders gemoed. En van de Griecken is het ſpreecken genaemt, het Merck-teecken van den Menſch. Want gelijck de Dieren gekent worden aen’t merck-teecken van haeren aert, alſo worden oock de Menſchen gekent door’t spreecken, van wat aert en natuyre datſe zijn; gelijck ’tſelve van Epictetus, in ſijn handboexken is uytgedruckt, alwaer hy ſeyt: Stelt u een ſeecker perck voor om te onderhouden, ſoo wel voor u alleen, als met wien ghy verkeert, letter wel op, dat ghy niet te ſlechte redenen voert, maer iſt mogelijck, ſtiertſe na de eerbaerheyd, anderſins ſoo iſt beter te ſwijgen. Onderhoudt dan de achtbaerheyt om met reden te ſpreken, en niet om andere te laſteren, maer veel eer te prijſen, als ander luyden werck, dat niet
