Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/29

7

7

Achtbaerheyt.Decoro.

van u handelinge of konſt is, te laecken, aengeſien veele gewoon zijn, haer oordeel te ſtrijcken oock over alle dingen: Waer mede zy haere onwetentheyt dapper te kennen geven, en dat met kleyne eere, gelijck de Vorſt Megabizus dede, diewelcke ten huyſe van Zeuxis eenige beelden willende beriſpen, ſprack mette leer-jongeren van Zeuxis van de Schilderkonſt: waer op Zeuxis antwoorde, terwijle ghy ſweeght, verwonderden haer deſe Iongelingen over u, als over eenen Prince in purper gekleet; maer nu lachenſe om u, als die daer wil ſpreecken, van een konſt die ghy niet verſtaet. Te meer moetmen noch de ſchandige maniere van ſpreken ter ſijden ſtellen, en van eerbaerlijcke ſaecken handelen: ’t welck inſonderheyt Iongelingen, van ſchoon opſicht, ſeer wel paſt. Want by de ſchoonheyd des lichaems behoort ſich de ſchoonheyd des gemoeds te openbaeren: Overſulx als de Philosooph Diogenes eenen ſchoonen Iongelingh ſagh, die ſonder eenige eerbiedigheyt ſprack, ſeyde hy tot hem, ſchaemt ghy u niet, dat ghy uyt ſoo schoonen yvoren ſchede, een mes van loot treckt? verſtaende by de ſcheede de ſchoonheyd des lichaems, en by het mes van loot, ſijne ſlechte, onbeschofte en olijcke maniere van ſpreecken.
De Amarant of fluweele bloem, die hy in de ſlinckerhand heeft, is een bloeme die altijd bloeyt, houdende haere welſtand door haere ſchoonheyd. Hier mede hebben oock de Griecken in Theſſalien, het Graff van Achilles, die haer eenighe ſchoonheyd was, bekranſt; om te vertonen, dat gelijck deſe bloeme nimmermeer verwelckt, dat oock alſo de naeme van Achilles niet ſoude vergaen, maer altijd duyren. En om dat dieſelve bloeme nimmermeer verdort, nochtans als die in harde en ongeſtuyme winters, qualijck zijn te krijgen, ſoo beſprengtmen de oude drooge bloemen met waeter: Waer door zy haere vorige kracht en ſchoonheyd wederom verkrijgen, ſoo dat zy daer van kranſſen maecken, oock midden in den winter, gelijck Pierius ſeyt. Alſoo kan oock een Man die ſich geeft in de harde en woeſte ongelucken van deſe ongeſtadige wereld, overvallen zijnde en ’t gemoed beſwijckende, ſich verquicken met het waeter van de Achtbaerheyt: dat is, dat hy ſich in ’t gemoed voere, wat hy in ſulcken voorval moet doen: En dan ſtaet hy van nieuws op, in een bloſender ſtand des gemoeds, als te vooren, en bereyt ſich ſelve een krans van lof en eere, in deſe verwarde tijden, en dit alles doet hy door de achtbaerheydt. En daerom is hy gekranſt en geciert mette Amaranth, houdende dees Letter-rol rontom deſe bloeme Sic Floret &c. te weten, om dat de eere door de Achtbaerheyd altijd ſal bloeyen gelijck de Amaranth. Want de Menſche wort door de Achtbaerheyt ſterck, en draegt ſich tot aller tijd geſchickt, ſich noch in voorſpoet verheffende, noch ’t gemoed in tegenſpoet verflauwende. En gelijck Cleobulus ſeght, Soo behoort ons de aenlachende Fortuyne niet hovaerdigh te maecken, noch de tegenſtrijdige ons ’t gemoed te doen beſwijcken noch breecken. En dit kan men niet doen ſonder datmen de Achtbaerheyt voor oogen heeft, die den Menſch ſterck en grootmoedigh maeckt: gelijck Scipio Africanus, diewelcke noyt wierde opgeblaeſen, door de gunſte der Fortuyne, alhoewel hy overwinnende was; en hy beſweeck noyt, ſchoon datſe hem den rugge toe keerde. En ’t is geen wonder dat deſe dappere Romeinſche Hoofdman, niet ſoo ſeer door ſijn kracht, als door ſijn goede manieren en achtbaerheyd, in de t’ſaemenſprekinge van Lucianus, van den Rechter Minos, boven Alexander Magnus en Hannibal van Carthago, geſtelt wort, weſende veldoverſten, die ſeer oploopende, hovaerdigh, toornigh, onſtantvaſtigh en niet al te eerlijck waeren, ſonder eenige achtbaerheyt, alhoewelſe in der daed, dapper en grootmoedigh waeren. En dit iſt dat Cicero in ſijne Officia of onderlinge plichten uytdruckt, daer hy ſeyt: Een grootmoedigh Man wort inſonderheyt in twee dingen bekent, waer van ’t eene wort geſtelt in de verachtinge van de uytwendige dingen, daer ’t blijcklijck is, dat een Man niet moet wenſchen noch begeeren, dan dat eerlijck en betaemlijck is; en dat geen Man, ſich noch door de ontſtelteniſſe des gemoets, noch door de fortuyne moet laeten t’onderbrengen en overweldigen. Waer uyt beſloten wort dat een Man, die in der daed oprecht is, niet ſal gaen buyten ’t geene de Achtbaerheyt ſal betaemen, voegende altijd het eerlijcke by het achtbaere en betaemlijcke, weſende in alles gelijckmoedigh. Daerom vermaent hy, dat als de dingen voor wind gaen, men ſich niet moet verhovaerdigen noch opgeblaeſen zijn. Want hovaerdie is een vermetentheyt: en wie ſich in voorſpoet

ommae-