Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/30

8

8

Achtbaerheyt.Decoro.

onmaetelijck draeght, is een teycken van lichtvaerdicheyd, verre vande achtbaerheyd afgeſcheyden: Want de achtbaerheyd begrijpt in haer eene eerbaerheyd, ſachtmoedigheyd, zeedigheyt en alle verſoetinge van een ontſtelt gemoed. Verſoetinge ſegh ick: want een menſche kan ſich ſonder eenige laſteringe, wel maetighlijck verſtooren, alſo ’t gemoed door eenighe ontſtelteniſſe ſich kan wel ontroeren, doch daer door verlieſt hy de achtbaerheyd niet. En gelijck Ariſtot. ſeyt, ſoo is een wijs Man niet ſonder ontſtelteniſſe des gemoeds, maer hy gebruyckt matigheyt. En dit is den Menſche eygen, dat hy treure en vrolijck zy: Maer niet te treuren en niet vrolijck te zijn, wort eer by een block of ſteen, als by een menſch vergeleken, gelijck Auguſtinus in ſijne Stadt Godes verhaelt. En Plinius ſchrijft in ’t 8 b. van ſijne brieven aen Paternus, diewelcke treurigh was over ’t verlies van ſijne Soonen, aldus; Ick weet niet of die groot of wijs zijn, altijd ’t zijn geen Menſchen: Want het is menſchlijck treurigh te zijn, droefheyd te gevoelen, oock dieſelve tegen te ſtaen, en ſich te laeten vertrooſten, hebbende trooſt van node. Soo iſt dan den Menſche eygen dat de ſmerte en blijdſchap haere plaetſe hebbe. Doch men moet niet ſoo ſtuyrs weſen als Socrates, diewelcke nimmer eenig teyken van droefheyd of blijdſchap vertoonde, naevolgende daer in de ſtuyrsheyt van Anaxagoras en Ariſtophanes, diewelcke nimmermeer lachten. Maer deſe gaen de paelen der behoorlijckheyd te buyten, en verdienen alſo wel gelaſtert te werden, als die nimmermeer treuren of vrolijck zijn. Want al wat buyten ſchreef gaet, is laſterlijck, gelijck de geſtadighe lach van Democritus, en ’t gheduyrigh ſchreyen van Heraclitus. De Achtbaerheydt hout den middelwegh, en vertoont ons, wat billick, eerbaer en betaemlijck is: En ’t is betaemlijck dat wy in de gemeene en beſondere ſaecken van Ouders, Vrienden en Maeghen of droefheyd of blijdſchap ſcheppen, geneughd of ongeneughd, nae ’t geene dagelijcx voorvalt: ſulx dat wy oock ’t ſelve moeten betoonen met geluckwenſchingen of met meewarigheyt: Maer gelijck geſeyt is, moeten wy, met onſe genegentheden en tochten des gemoeds, ons verblijden met een gematighde eerbaerheyd, die de achtbaerheyd paſt. En in deſe maniere, van dapperheyd des gemoeds, ſietmen haer altijd bloeyen, gelijck de Amaranth. Tot nu toe, hebben wy van de Achtbaerheyt in ’t doen en in ’t ſpreecken gehandelt, maer nu ſullen wy oock gewagh maken van de Achtbaerheyt in ’t gaen, en in ’t verkeeren by andere luyden: Waer over hy oock met een dapper en ſtatigh broosken geſtelt is, hebbende aen het ſlinckerbeen een ſlechte ſocke. Alhoewel dat Hercules, by Ariſtophanem, Bacchum belacht, van dat hy droegh een kodſe, en een Leeuwenhuyd met brooskens aen de beenen, als dingen die niet wel te ſamen paſten, weſende de Leeuwenhuyd een roof van een dapper Man: achtende dat de brooskens alleen paſten aen teere en verwijfde perſoonen, daerom ſeyde Hercules tot Bacchum: Wat doen de brooskens by de kodſe? Ick kan my daer over niet van lachen onthouden, als ick den Leeuwenhuyd om ſijne ſchoone kleederen ſie. Was magh hem aengaen? Wat doen de brooskens by de kodſe? Maer de Cothurnus of ’t leersken paſt Bacchus ſeer wel, diemen niet voor ſacht noch weeck-gebacken behoort te achten. Want deſe Cothurni wierden van de Helden gedragen, gelijk Iſidorus verhaelt, wiens aenſien wy hier nae wat breeder ſullen uytbreyden. Hier uyt komt het datſe dieſelve in de Treur-ſchouſpelen plachten te gebruycken, naedemael in de Treurſpelen mede te voorſchijn quaemen groote Perſonagien, Helden en Princen &c. en om deſe oorſaecke wierden dieſelve van de Poëten gehouden, datſe den Helden paſten. Plutarchus verhaelt in ſijn Gaſtmael, dat de brooskens van de Hebreuſche Prieſters wierden gedragen. Ten eerſten, ſeydt hy, ſoo bewijſt dit de Hoghe Prieſter, die op de Feeſtdagen met een Mijther komt in treeden, hebbende een jongh Hertevelleken, dat met goud beſet is, aengetrocken, draegende een Rock totte enklauwen toe, en brooskens; daer hangen veele kloxkens aen’t kleet, die in’t wandelen een geluyt geven, gelijck als by ons. Door de gelijckheyt van deſe kleedinge bewijſt Plutarchus als mede Tacitus, ſeer onbedachtlijck, bedrogen zijnde, dat hy oock was een Prieſter van Bacchus, alſo deſe kleedinge in die tijden van de Helden en van de Prieſters met groote achtbaerheyt wierde gedragen. Bacchus die van de Poëten gehouden was voor een beeld van een Godlijcke Geeſt, en een voorſitter vande Muſen, en de eerſte Held die getriumpheert hadde, die konde te gelijck, mette Kodſe en Leeuwen huyd, oock wel draegen de Heldiſche

Cothurnus.