worden verwart, ſoo men de oprechtigheyt met bedrogh wil vermengen, gelijck Caſſiodorus verhaelt. En op dat het gewicht en de maeten een yder ſouden bekent zijn, ſoo is deſe Wet van Keyſer Gratianus, door Theodoſianum te boeck geſtelt, In alle plaetſen, ſullen het gewicht en de maete opentlijck voorgeſtelt worden, op dat die geene die wil bedriegen, de macht om te bedriegen werde benomen. En wat lager ſeyt hy, op dat de Gemeeente geen ſchade lijde, ſoo wert de Stadvooghd gelaſt ſorge te draegen over het gewicht en over de maete. S. Thomas in zijn Prince-beſtieringe ſeght, dat het gewicht en de maete noodigh zijn tot onderhoudinge van ’t gemeene beſte, want daer door wert de getrouwigheyt in de handelingen beveſtight. Waer over God de Heere in ’t 19 Levitici Moſen belaſt, dat hy ’t Volck ſal vermaenen de gerechtigheyt te handhouden, hun Wetten van de natuyrlijcke gerechtigheyt voorſtellende: ſeggende, ghy ſult in ’t gericht geen ongelijck doen, mette elle, gewichte noch maete: een rechte wage, recht pond, en een recht ſchepel, en een rechte kanne ſal by u zijn. En de Biſſchop Simanca, vergelijckt ſich met D. Thomas, ſeggende: Daerom moeten de Koningen de gewichten en maeten hunne onderdanen overleveren, op datſe haere handelinge oprecht mogen drijven.
Deſe beeldniſſe kan niet alleene gepaſt werden, op de meetinge van Landen en gebouwen, maer oock op de zeedige meetinge zijns ſelfs. En ’t is voorwaer een treflijcke ſaecke, ſich ſelf te meeten. Heſiodus ſeyt, hout de Maete, want ’t is het beſte in alle dingen. Tot dit voorſtel kan men oock, verbloemder wijſe, deſe gereetſchappen paſſen, en inſonderheyt de voeten, gelijck Sotades de ſeer oude Griexſche Poeet aenwijſt:
- ’t Is Gods geſchenck, te houden maet;
Maer dan ſoo kroontmen eerſt zijn ſtaet,
Wanneermen ſich niet ſelf vergeet,
Maer met zijn eygen voeten meet.
- ’t Is Gods geſchenck, te houden maet;
En Horatius dit ſelve naevolgende in ’t laeſte van vii brief i boek ſeyt: ’t Is waerachtigh dat ſich yder met zijn eygen maete en voeten behoort te meeten. En ’t is oock billick dat ſich een yder, met zijne eygene Voeten en Maete vergelijckt, en ſich ſelve en zijn vermogen meete, op dat ſich niemant grooter maecke als hy is, en ſich door grootſe inbeeldingen niet ſtorte in dingen, daer hy met eeren niet weder uyt kan geraecken, maer dat hy magh uytvoeren, ’t geen hy mette rechte Maete heeft voorgenomen.
De Maete van 10 voeten pertica geheeten, daer mede wierde het Land gemeeten, en bediet, dat de Menſch zijnen ſtock niet verder moet ſetten, dan als hy kan ſpringen, ſulx dat de teeringh nae de neeringh moet geſtelt zijn, afſnijdende alles wat overtolligh is, ſich ſelve en zijne inkomſten wel meetende. Waer van Perſius dit ſpreeckwoord ontleent heeft, Leeft van u eygen maeyſel, dat is, laet u teeringe niet boven u winninge gaen: een gelijckniſſe genomen van den Landbouw, alwaer men de onkoſten met het inkomen meet, anderſins kan ’t niet lange duyren, wanneer de onkoſten de winninge te boven gaen. De Oude gebruyckten het rechtſnoer of de hoeckmaet, waer mede zy de hoecken afmaeten. Wy ſullen oock met het rechtſnoer van de reeden onſe hoecken afpeylen, op dat onſe uytgift de inkomſte niet overtreffe. En wy ſullen metten Paſſer de wijde en ommetreck van onſen eygen mond meeten, nae ’t ſeggen van Iuvenalis xi Satyr.
- ’t Zy ghy te marckt of elders gaet,
Soo ſtelt voor al u mond een maet:
Indien u beurs niet is verſien,
Wilt nae den beſten viſch niet bi’en;
Laet vaeren karpers, baers of ſnoeck,
Soo ghy ſoeckt ſpieringh in u doeck:
Soo ſlockluſt waſt, die ’t geld verdoet,
Waer blijft dan ’s Vaeders erf en goed?
- ’t Zy ghy te marckt of elders gaet,
In welcke dichten hy te verſtaen geeft, datmen niet te koſtelijck en verquiſtende ſal zijn in ’t koopen, om ’t ſelve in de bancketten en gaſtmaelen met overdadigheyt door te brengen, maer yder ſal de maete van zijnen mond kennen, en acht nemen op de groote en kleyne koſten: te weeten, wanneer men te Viſchmarckt wil gaen, en heeft ſlechts de maete om Garneel, Spieringh of Bot te koopen, dat men nae den beſten viſch als Pos, Karper of Baers niet ſal bieden. Want als de beurſe afneemt en de ſlockluſt aenwaſt, ſoo iſſer niet anders te verwachten, dan dat het Vaederlijck erfdeel wort verteert, en hy, daer door, in d’uyterſte ellende ſal geraecken, om dat hy ’t goed als een verquiſter ſonder maete, heeft uytgegeven. Dit wil oock het Waterpas en ’t rechtſnoer bedecktlijck uytdrucken, om dat alles door de maete en ’t rechtſnoer moet werden onderhouden, ten eynde wy onſe wercken met een recht oogh in de waeghſchaele leggen,
