de groote Liefde ſien kan, alwaer men altijd verlanght, om met de groote eendrachts wille, rontom het beminde licht, te ſweven; gelijck verſcheyden Dichten getuygen. En om dat de Liefde bitter-ſoet is, ſoo verblijden ſich de Minnaers in een oogenblick over de ſoetigheyt, en zy verſmelten ſtrax in de bitterheyt van haer ſchoone Sonne, die zy ſoecken en daer nae verlangen. Maer hoe ſoo? De Minnaers hebben ſoo wel het ſoete als het bittere. Het bittere is hun ſoet, en ’t ſoete is hun bitter. Van dit gemenghde ſoet en bitter, dood en leven, vrolijckheyt en ſmerte, daer van zijn alleene de twee ſchoone oogen de oorſake en de oorſprongh van de Liefde. Wy ſullen dan beſluyten met de bedachte woorden, van die Vrijſter, daer van Apulejus in ’t x boeck van zijnen gulden Eſel, aldus ſpreeckt, De oorſaeck en de oorſprongh van deſe mijne droefheyt, als oock de Medicijne en mijne behoudeniſſe zijt ghy alleene, want deſe uwe oogen, die door mijne oogen tot in ’t binnenſte van mijn hert, en door ’t mergh zijn ingedrongen, hebben my een bittere en felle brand veroorſaeckt. D’oorſprongh dan van de Liefde, komt door ’t oogh en door ’t geſichte. Dit verhael ſal niet vergeefs noch ydel zijn, maer nut en profijtigh, als wy bedencken dat de genegentheden van de Liefde door ’t geſicht komen en door den weerſlagh van twee ſchoone oogen: en om dat wy in deſen doolhof niet ſouden geraecken, ſullen wy de oogen ſluyten voor de ſchijnbaere glans van de ſterflijcke lichten: Want te ſtaeren op een uytnemende ſchoonheyt, doeter op verlieven en in de Minneſieckte vervallen: Maer daer en tegens zijn oogh daer van af te keeren, bevrijd ons van dieſelve. Keert uwe oogen af, op datſe de ydelheyt niet ſien, ſeght David. ’t Is een wijſe raed die ons in deſe Dichten gegeven wort:
Wat raed ſoo Venus ſelf haer dreutſche ſchoonheyt biet?
Ey ſtaet niet, maer gaet ras, en voor ’t verderven vliet.
Soo moeten wy dan niet blijven ſitten noch vertoeven om op een ſchoon geſicht te ſtaeren, maer moeten ons uyt haere oogen wegh packen, en ſorge draegen dat onſe oogen niet ontmoeten de ſchoone oogen van andere, ten einde wy in deſe ſchaedelijcke kranckheyt niet vervallen: En als wy daer in mogen gevallen zijn, dat wy daer uyt wederom mogen opſtaen. Hier van geeft ons Marſil. Ficinus ſoo wel als de Meeſter der Liefde Ovidius, een heylſaeme raed als hy ſeyt:
- Soo Swavel ſlechts de aſſche raeckt,
De minſte vonck die brand en blaeckt:
Soo gaet het als men Min’ niet acht,
Wat dood ſchijnt, krijght weer nieuwe kracht.
Het voorgeſtelde einde van de Platoniſche Liefde is gevaerlijck, te weten datmen te gelijck mette oogen de luſten ſal gebruyken, aengeſien de Liefde de trappen van ’t welbehagen gemaeckt heeft, naer ’t ſeggen van Lucianus, het is niet genoegh, ſeyt hy, die aen te ſien dien ghy bemind, noch tegens hem over te ſitten, hem te hooren of te ſpreken, want de eerſte trappe ſchept het geſichte, dan het verlangen, van by te zijn, daer nae het aenroeren, en ten laeſten het kuſſen om verder te gaen. En Socrates die ’t Orakel van de Platoniſten was, koſte niet ontkennen, nae dat hy geſien hadde de ſchoone Theodata, te ſeggen, ’t geene van Xenophon in ’t leven Socratis beſchreven is, Maer wy, ſeyt hy, begeeren te veelen ’t geene wy ſien, doch wy ſullen door liefde treurende wech gaen, en daer af zijnde, ſullen wy daer nae verlangen: uyt alle deſe ſal gebeuren, dat wy ſullen dienen, en deſe ſal gedient worden. Siet doch hoe Socrates, die de ziele was van Plato, bekent, dat hy door ’t ſien verlanghde nae ’t gevoel, en evenwel leede hy groote ſmerte, alhoewel hy verre van de beminde ſaecke af was, en verviel alſo in de ſlavernie van de Liefde. Hier op paſt ’t geene men leeſt van Araspade, Ridder van den Koningh Cyrus, hoe dieſelve hem hadde vermeten, dat hy een Iuffer dienen en beſien ſoude, ſonder dat hy eenigh werck van haere Liefde hadde: Neen ſeyde de Koningh, dat is een ſake die al te gevaerlijck is, want het kan gebeuren, dat het vier wel niet terſtont ontſteeckt, wanneer het geraeckt wort, maer ick ſoude het vier niet willen handelen noch de ſchoonheyt willen ſien: Doch u Araſpade raede ick, dat ghy uwe oogen niet wilt hechten aen al te ſchoonen ontwerp, want het vier brand alleen den geenen die ’t aenroert, maer de ſchoone ontſteeckt oock den geenen, die zy van verre ſiet, ſulx datſe als van de Liefde raeſen. Araſpades onthielt den goeden raed van Cyrus niet, hem inbeeldende dat hy de Liefde koſt tegen ſtaen, en dat hy niet verder als tot de trappe van ’t geſichte gaen ſoude: Maer allenskens, allenskens voelt hy in zijne borſt, ſulcken fellen uytnemenden Minnebrand, tot Panthæa, die hy beminde, dat hy oock van ſmerte weende,
