en Wijsheyt mocht deelachtigh worden, en overſulx bequaem zijn totte regeeringe des Rijx. Waer over Ariſtoteles in zijn Rhetorica ſeght, dat de Wijſe bequaem is om te regeeren. Attalus, de Meeſter van Seneca, beweert, dat hy een Koningh is: Maer aen Seneca ſcheen het, dat die meer was als een Koningh, want hy koſt den Koningen Wetten voorſchrijven, om wel te regeeren: Want my dunckt, ſeyt hy, dat die meer regeert, die ’t geoorloft is, den Regeerders te beſtraffen, gelijck Seneca in zijnen cviii brief getuyght. Wy ſullen wijders ſeggen, dat de Koningen met wijſe Mannen te raede gaende, het geene doen, dat van een wijſe raed is voorgeſtelt: En daerom als Veſpaſianus eens vol groote vreughde en blijdſchap, tuſſchen twee Philoſophen ſtont, riep hy uyt: O goede God! geef dat ick over den Wijſen magh gebieden, en zy wederom over my. En om het voordeel dat hy uyt haer ommegang trock, ſeyde de Koningh, dat hy niet wilde dat voor den Wijſen, de deure ſoude zijn geſloten, gelijck Philoſtratus in ’t vijfde boeck verhaelt.
Daer is oock niet aen te twijfelen, of der Wijſen raed, het Philoſopheren en de Philoſophie, zijn groote hulpmiddelen om wel te regeeren, gelijck Plutarchus wijtloopigh verhaelt. M. Antonius de Keyſer, wort oock gepreſen, dat hy de Philoſophie in zijn borſt, tonge en mond hadde, die oock dickwijls deſe peerle van Plato plagh te verhaelen, dat dan de ſteeden geluckigh ſouden zijn, ſoo de Philoſophen mochten regeeren, of dat de Keyſers mochten Philoſopheeren, gelijck Julius Capitolinus in zijn leven verhaelt. ’t Welck oock de Keyſer Theodoſius aenmerckende, dede zijne beyde ſoonen Honorius en Arcadius, by eenen wijſen Man Arſemium te leeren, diewelcke, ſiende dat de Meeſter, terwijl hy haer onderwees, voor haer ſtont, en dat ſijne kinderen hooghmoedigh ſaeten, wierde de Keyſer over haer vergramt, doende haer van de Koninghlijcke cieraeden berooven, haer vermaenende dat het beter waere, dat zy op haer ſelf leefden, dan dat zy met gevaer en ſonder geleertheit of wijsheyt ſouden regeeren. Een ſpreucke die van Nicephorus ſeer wort gepreſen. Met rechte reeden wort dan de Philoſophie met een Scepter afgemaelt, die ſeer wel by de Wijsheyt paſt; want zy maeckt dat de Princen ſeker en ſonder gevaer regeeren, waer van de Wijsheyt in ’t viii cap. der ſpreuken ſelve ſal getuygen, dat door haer de Koningen regeeren, en de Wetgevers het recht onderſcheyden. Hugo ſeyt, de Philoſophie leert oprecht en wel regeeren. Ditſelve verſtont Philippus de Koningh van Macedonien ſeer wel, en daerom vermaende hy ſijnen ſoon Alexander de Groote, dat hy de Philoſophie, door de onderwijſinge van een Philoſooph ſoude leeren, ten einde hy geen groote misſlagen, in ’t regeeren, ſoude begaen, gelijck ick, ſeyde hy, gedaen hebbe, ’t welck my noch berouwt.
De Koningen draegen, door de Philoſophie, een goede naem en geruchte, niet ſoo ſeer om de Volckeren met Wijsheyt te regeeren, als om wijs te zijn, en ſich ſelve te beſtieren. Genomen wanneer een Koningh ſich ſelve wel beſtiert, ſoo ſal hy oock de onderdaenen met vernoegen en algemeene toejuychinge wel regeeren: Maer gelijck het ſwaer valt een eedel en moedigh Paerd in zijnen loop te breydelen, ten zy datter iemant op ſit, die ’t kort inbind, alſoo ſwaer valt het oock een vry Vorſt, die niemant boven hem kent, dat hy ſich ſelve beſtiere, en de ongeregelde hertztochten van zijn gemoed breydele: niet te min maeckt de Wijsheyt en de Philoſophie alles lichter. Want de Philoſophie, nae de meeninge van Ariſtippus en andere, betoomt de tochten van ’t gemoed. ’t Valt ſwaer aen een jongh Prins, dat hy ſich kan onthouden: niet te min is Alexander Magnus door de Philoſophie en de goede manieren, ſeer kuyſch en ingebonden geweeſt: want hy toonde groote eerbiedigheyt aen de Huysvrouwe en de Dochteren van Darius, die met ſonderlinge ſchoonheyt begaeft waeren, en hy hielt haer niet als ſlavinnen, maer hy eerde haer als zijn Moeder en Suſters. Iae hy toonde oock ontſagh aen Roſanna zijn ſeer ſchoone ſlavinne, die hy trouwde, om haer geen geweld noch overlaſt te doen. Tot beſchaemtheyt van ſoodanige Heeren, diewelcke niet ongeſchent laeten, ick wil niet ſeggen hare ſlaven of dienſtmaeghden, maer ſpaeren oock niet haere onderdaenen, alhoewel die eedel en eerbaer zijn.
’t Valt ſwaer dat ygelijck zijnen vyand vergeve, inſonderheyt aen Princen; niet te min heeft Cæſar Dictator, meeſter geworden zijnde van de Republique en van de Regeeringe, de hertztochten der gramſchap, door zijne Wijsheyt, afgebroken, en vergaf eenen
