Egyptenaers, het Vermaeck in ſekere tijd bepaelden, gelijck Pierius verhaelt.
Een Iongelingh wort hy geſchildert, om dat de jonge luyden meeſt tot Vermaeck genegen zijn, gelijck Horatius ’t ſelve oock in zijne Dichtkonſt verhaelt:
De Melckmuyl uyt zijns Meeſters dwangh,
Die gaet nu zijne vrye gangh,
Hy rijd te paerd, en rent ter jacht,
En neemt ſlechts op de Wellust acht:
Verkieſt ſeer licht een wilde baen,
En neemt verkeert zijns Vooghds vermaen,
Verſlint en quiſt zijn geld en goed,
Dat hy te los en wulps verdoet,
Sulx dat hy trots en onbedacht,
Al wat hy mint, terſtont veracht.
Seer ſchoon en bevalligh van opſicht wort hy geſchildert, om dat het Vermaeck een ſeer aengenaeme en geneughlijcke ſaecke is, gelijck in ’t tegendeel de droefheyd, voor moeylijck, leelijck en van allen haetlijck, wort gehouden.
Het groene kleed paſt de Ionckheyt, door de hope diemen daer van heeft, en beteyckent oock de wackerheydt en vaſtigheydt van ’t altijd bloeyende vermaek, en de groenigheyt van haere luſten. Oock bediet het groen, de Lente, zijnde een beeld van de Ionckheyd, om dat deſe tijd des Iaers tot veele vermaeck en welluſt bequaem is.
Ten laeſten, ſoo bediet oock het groen, de Sin van ’t Geſichte, om datter geen dingh voor de oogen vermaecklijcker is als het groen, oock iſſer niet geneughlijcker als de bloeyende beemden, weyden, de blaedrijcke boomen, de beecken en fonteynen, die met haere tengere kruydekens en levendige ſtruyvellen, niet wijcken voor de Eſmerauden: Daerom worden de Maenden April en May, de aldervrolijckſte en lieflijckſte Maenden gehouden, diewelcke met haere geneughte en aengenaemheyt, oock den Vogelkens tot haere Muſicale ſtemmekens en geſangh opwecken, jae meer als op eenige andere tijden geſchiet.
En om alle deſe redenen worden de verwen, voor den ſin van ’t Geſichte genomen, komende met haer voorwerp ſeer wel over een: de locht is het middel, en het ſinlijcke is de Criſtallijne vochtigheyt, dieder is beſloten mette waeterige vochtigheyt tuſſchen het Vliesken tunica uvea of het druyfken genaemt. Ick hebbe geſeyt dat de locht het midden is van ’t Geſicht, want nae dat de Philoſophen ſeggen, Senſibile poſitum ſupra ſenſorium, non facit ſenſationem, dat is, wanneer het ſinlijcke geſtelt wort boven het ſinwerckende deel, ſoo maeckt het geen weerſlagh, of wanneer het ſienlijcke geſtelt wort boven dat deel daer het geſicht van daen komt, ſoo heeft het geen geſichte. Maer hier wort ſulk midden vereyſcht, dat de locht, of het waeter, of eenigh ander doorluchtigh lichaem, het ſelve ſeer wel kan weſen, gelijck alle de Philoſophen wel weten. Waer over Alexander Aphrodiſcus onder andere over de verklaringe van de ziele, ſeyt, het Geſichte geſchiet daer door, dat de ſinplaets van ’t geſicht de verwen aenneemt, en ſtelt ſich de verwen gelijck. Willende ſeggen dat het Geſichte de gedaenten van de verwen aenneemt, die door de locht vermenighvuldight zijn, dat is, tuſſchen het ſienlijcke en de ſinplaets van ’t geſichte. De ſin van het geſichte is boven alle andere dingen het eedelſte en geachtſte: En daerom heeft God de oogen in de uytſtekentſte plaetſe geſtelt, te weeten in ’t hoofd, en in de voorſte deelen, alwaer ſich de Menſche beweeght, en heeft tot verſeeckeringe derſelven, die met ooghſcheelen en winckbrauwen gewaepent, en ’t gebeente rontom met een huyd omcingelt. Het Oogh is gemaeckt van drie vochtigheden, als van criſtalline, glaſige en watrige, of als ’t eywit, en van drie Vlieskens overtogen. Het buytenſte wort geheeten adnata, dat is aengeboorne. Het tweede Cornea, dat is, nae ’t hooren gelijckende. Het derde uvea, dat is met een korlken van een Druyf over een komende. Het vierde Arenoides, dat is een netteken, nae de gelijckniſſe van een Spinnewebbe, ’t welck geheelijck de drie vochtigheden begrijpt. Maer, boven dat, heeft de kloecke Natuyre, om dat het oogh alle dingen ſoude ſien, en ſich aen alle ſijden bewegen, daer voor ſeven muſculen of ſpieren gemaeckt, dat is ſeven gereetſchappen tot verſcheyden bewegingen noodig, de eerſte viere, bewegen ſich opwaerts, nederwaerts, nae de neuſe, en nae de ooren: de andere twee bewegen ſich ſcheef en rond nae de winckbrauwen, maeckende een ronde drayinge, gelijck Veſalius, oock Vaſſeus en Galenus ſeggen. En deſe muſculen ofte ſpieren hebben yder haere beſondere naemen,
