is de macht om het gewelt af te keeren, indien men ’t ſelve (om dat het den Menſche ſoo kort op ’t lijf is) noch met reden noch met rijpen raede kan afweeren. Daerom wortſe alleenlijck met een draeck afgeſchildert, gelijck Alciatus ’t ſelve in ſijne Sinnebeelden uytdruckt.
Confessione Sacramentale. Biechte.
EEn naeckte vrouwe, die ſeer aerdigh met een wit en dun kleed is omſlingert, deckende met ſchoone ſwieren de beſchaemde leeden, hebbende vleugels aen de ſchouderen, met den mond open wijſende datſe hare ſonden wil biechten. Zy ſal geknielt ſtaen tegen een baſis of voetſtal van een colomne, afgeſcheyden en alleene, met blooten hoofde ſonder eenigh cierſel, hebbende haer voorhooft met eenen rooden band omwonden, daer veele traenen uyt hare oogen rollen, ſlaende mette rechter hand voor de borſt, de ſlincke recht uyt. Op deſen baſis ſal een witte Duyve ſtaen, en ter ſyden op der aerde ſal een Hond, en van d’ander ſyde een Lammeken leggen.
D. Thomas ſtelt 16 voorwaerden om wel te biechten, te weten, datſe moet zijn eenvoudigh, nedrigh, ſuyver, getrouw, dickwijls, openhartigh, beſcheyden, gaerne, ſchaemachtigh, oprecht, ſtille, beſchreyende, daer toe haeſtende, krachtigh beſchuldigende, bereytwilligh om te gehoorſaemen.
Waer over ick ſegge tot verklaeringe deſer deelen, datſe naeckt wort gemaelt, om dat de biechte moet naeckt zijn, en niet met verwen, op dat men de ſwaerwichtigheyt der ſonden niet bedecke noch verdonckere, en daerom moetſe klaer en bloot zijn, ſulx dat de Biechter alle ſijne ſonden te kennen geve, en dat de Prieſter magh verſtaen alle omſtandigheden van plaets, tijd, hoedanigheyt, perſoonen &c.
Zy is met een wit kleed omſlingert, om dat deſe handelinge van biechte, moet ſuyver en oprecht zijn, met een vaſt voornemen, om ſich met God te verſoenen, en alſo genaede en vergifnis van de ſonde, ſoo wel van de ſchult als van de ſtraffe te verkrijgen.
Zy moet gevleugelt ſtaen, om dat de Biechte niet alleene moet verhaeſt zijn, maer vertoont oock datſe ons anderſins opheft totte eeuwige heerlijckheyt.
Zy ſtaet met den mond open, als bereyt zijnde, haere begaene ſonde te belijden, want die daer Biecht, betaemt oprecht te zijn: te weeten, dat hy alle ſijne ſonden aen dien ſelven Prieſter biechte, op dat hy niet ſnoode werde geacht, dat hy ’t eene deel hier en ’t andere elders ſegge.
Zy wort aen een baſis of voetſtal geſtelt, tot een teycken van beſtandigheyt en dapperheyt. Dat is om ſich ſelve te overwinnen, en haere eygene genegentheden door de gehoorſaemheyt de reden te onderwerpen: ’t welck doet dat de Sondaer het geene ſeyt, dat de duyvel wel wilde dat hy door ſchaemte naeliet.
Zy wort in een afgeſcheyden en ſtille plaets vertoont, om dat de biechte moet ſtil geſchieden en niet in ’t openbaer, en dat de Prieſter aen een ander niet magh openbaeren, wat hem is gebiecht, maer alles moet bedeckt blyven.
’t Voorhooft ſal met een roode bant gebonden zijn, om dat de ſondaer ſich ſchuldigh kennende, en ſijn conſcientie hem knagende, hy root wert en beſchaemt, over ſoo veele bedreven ſonden. Want ſchaemte, ſeyt Ariſtot. is een vreeſe van rechtvaerdige verſmaedinge, daer de genegentheyt eerlijck is.
Datſe met haere oogen vol traenen ten Hemel ſiet, bediet dat de Biechte moet beſchreylijck zijn, vol ſmerte en mishaegen van datmen God heeft vertoornt, waer over zy oock haer borſt mette rechter hand ſlaet, ſtellende ſich ſtrafwaerdigh van haere bedrevene ſonden. Want Q. Curtius ſeyt, de traenen zijn aenwijſers van de boete. En Caſſied. over de Pſalmen ſeyt, de traenen zijn ſpijſe der zielen, een verſterckinge der ſinnen, een vergifnis der ſonden, en een gewin der ſchult. Zy ſtaet geknielt, en de ſlincker arm recht uyt, om de vry willige handlinge uyt te drucken, als mede de vaerdigheyt om gaerne de boete te doen, die hem
