172
zijn buren. Als zij hierin te kort schiet, verliest zijn eigen opvoeding voor hem de helft van de waarde, en veel van de gaven die hij heeft verpleegd, voorden bronnen van verdriet."
Aan sommigen de hoogste mate van kennis te geven en de groote massa geheel onkundig te laten, zooals bij u gebeurde, maakte de klove tusschen hen bijna zoo onoverkomelijk als tusschen twee verschillende soorten van levende wezens, die geen middelen van aanraking bezitten. Wat kon onmenschelijker wezen dan de gevolgen van deze ongelijke verdeeling van kennis en beschaving! De algemeene verspreiding daarom laat natuurlijk het oorspronkelijke verschil tusschen de begaafdheden van de menschen onaangerand, maar het peil van de laagsten wordt steeds verhoogd. Dierlijkheid verdwijnt. Zij zijn vatbaar geworden om te ontvangen en meê te deelen, in verschillende graden, maar allen eenigszins, de genoegens en de bezieling van een verfijnd maatschappelijk leven. De beschaafde maatschappij van de negentiende eeuw, wat was zij dan hier en daar een bijna onzichtbare oase in een groote woestenij? De verhouding van menschen bekwaam tot geestelijke belangstelling of hoogere gemeenschap der zielen, tot het getal van hunne tijdgenooten, was zoo gering dat zij nauwelijks de aandacht trekt bij een algemeene beschouwing van het menschdom. Eén geslacht van de wereld van heden, vertegenwoordigt een grootere hoeveelheid verstandelijk leven dan vijf eeuwen te voren bevatten konden.
"Er is nog een ander punt dat ik noemen moest bij de redenen waarom alleen een algemeen verspreid hooger onderwijs ons nu zou kunnen voldoen," ging Dr. Leete voort, "en dat is het belang dat het volgende ge-
