223
groetten, en hij balde zijne vuisten, als om deze lachende monden te verbrijzelen.
Eerst toen hij de kerk naderde en de sneeuw hem verkoelend op het gelaat viel, eerst toen werd het hem volkomen duidelijk, wat er was gebeurd, en tevens, dat het gebeurde nimmer zou kunnen worden hersteld.
Maar waardoor? en waarvoor? Het was ontegenzeggelijk de schuld zijns vaders. En de gedachte, die zijne al te groote bewondering tot nu toe had bedwongen, — zij trad met geweld op den voorgrond: „de oude methode was niet langer bruikbaar!" Nu had hij zelf op de bitterste wijs ondervonden, dat de nieuwe tijdgeest niet kon worden onderdrukt. Evenals zijne verloving hem vroeger was voorgekomen in verband te staan met den strijd, die er werd gestreden, beschouwde Johannes nu zijne diepe nederlaag als een gevolg van het verschil in meeningen. Hij was buiten zijn schuld een martelaar geworden, ter wille zijner liefde voor zijnen vader.
In dit oogenblik stierf in hem, onder den pijnigenden invloed van zijn ongeluk, de onbegrensde bewondering, die hij zijnen vader altijd
