9
bewustwording en organisatie, wij er toe zouden komen, aan eenige natuurlijke ongeschiktheid of achterlijkheid van ons zelven te gelooven en daarmee aan het tot stand komen eener krachtige beweging in Nederland te twijfelen. Zoolang wij de oorzaken niet zien, zij wij in onrust: het weten maakt vrij. En in dit geval bevrijdt het dubbel, de twijfel aan ons vermogen tot organisatie verdwijnt, en maakt plaats voor vreugdige verbazing om wat werd volbracht, en voor vertrouwen in de toekomst. Want de ekonomische geschiedenis leert ons van waar wij komen, en wij komen uit den modderigen poel der dekadentie. Hier heeft zich, op de grenzen der 18de en 19de eeuw, het verval afgespeeld van het oude handels- en koloniale kapitalisme; de bronnen van bestaan droogden op, aan zijne exploitatie der Europeesche volken kwam voor goed, aan die van Indië tijdelijk een einde; en een groot deel van het proletariaat, dat in bedrijven, in verband staande met deze exploitatie, arbeid en brood had gevonden, verloor zijn middel van bestaan. Wij zijn sedert de helft der achttiende eeuw, een land geweest eerst van verval, daarna van stilstand, daarna van abnormaal-langzame, gebrekkige ontwikkeling. Ons proletariaat is geslachten lang, weggekwijnd in fysieke en geestelijke ontaarding. Dit, en niet het klein-burgerlijk zwak-kapitalistische, karakteriseert Nederland, vormt het groote verschilpunt tusschen ons en al die andere, van huis- uit ook kleinburgerlijke landen. Toen zij en wij na 1870, in de modern-kapitalistische strooming werden meegevoerd, waren zij gezonde, normale maatschappelijke organismen, en hun modern proletariaat tierde als een kind van gezonde ouders en overwon gemakkelijk de ziekten
